آلمان با سیستم بازنشستگی پایدار و امکانات رفاهی مناسب، به فکر تمام اقشار جامعه خود از جمله بازنشستگان و سالمندان است. آشنایی با قوانین جدید میزان حقوق بازنشستگی و شرایط استفاده از مزایای بازنشستگی در آلمان، به افراد کمک میکند تا برای آیندهای مطمئنتر برنامهریزی کنید. در این مقاله، بهطور جامع به موضوع بازنشستگی در آلمان و مباحثی مانند مزایای دریافت مستمری، هزینههای زندگی بازنشستگان، مبلغ حقوق، شرایط اخذ ویزای بازنشستگی آلمان و حتی امکان کسب تابعیت آلمان خواهیم پرداخت.
مزایای دریافت بازنشستگی در آلمان
دریافت حقوق بازنشستگی در کشور آلمان همراه با مزایایی است که امنیت خاطر و کیفیت زندگی بهتری را برای بازنشستگان به همراه دارد و شامل موارد زیر هستند:
- امنیت مالی و درآمد پایدار: سیستم بازنشستگی آلمان یک مستمری ماهانه مطمئن در دوران کهنسالی است. این مستمری تا پایان عمر به فرد پرداخت شده و هر سال متناسب با دستمزدها تعدیل میشود. برای مثال، در ژوئیه ۲۰۲۴ متوسط حقوق بازنشستگی حدود ۱۷۶۹ یورو در ماه (قبل از کسر مالیات) بوده است که از ابتدای ژوئیه ۲۰۲۵ نیز ۳٫۷۴٪ افزایش یافته است.
- پوشش بیمه درمانی قوی: اکثر بازنشستگان در آلمان تحت پوشش بیمه درمانی عمومی باقی میمانند یا میتوانند بیمه خصوصی داشته باشند. خدمات درمانی آلمان از باکیفیتترینها در جهان است و با داشتن بیمه، سالمندان به مراقبتهای پزشکی جامع دسترسی دارند. سهم حق بیمه درمانی در دوران بازنشستگی معمولا بهصورت خودکار از مستمری کسر میشود و دولت نیز بخش کارفرما را تقبل میکند.
- حمایتهای اجتماعی و کمکهزینهها: در صورت کافینبودن مستمری، دولت آلمان از بازنشستگان حمایت میکند. از سال ۲۰۲۱ به بعد طرح بازنشستگی پایه (Grundrente) اجرا شده که به بازنشستگانی که سالها کار کرده اما حقوق پایینی داشتهاند کمکهزینه اضافی میپردازد. همچنین کمکمعیشت پایه سالمندی (Grundsicherung im Alter) برای افرادی که مستمریشان کفاف حداقلهای زندگی را نمیدهد، نیز وجود دارد.
- امکانات رفاهی و تخفیفات ویژه سالمندان: سالمندان در آلمان از تخفیفهای گوناگون برای نمونه؛ حملونقل عمومی با تعرفه ویژه سالمندی یا کارتهای تخفیف داروخانهها و مراکز تفریحی بهره مند هستند. بسیاری از ایالتها برای افراد بالای ۶۵ سال کارت حملونقل با تخفیف ارائه میکنند یا موزهها و اماکن فرهنگی بلیت ارزانتری برای سالمندان دارند.
- کیفیت زندگی و امنیت بالا: آلمان به داشتن شهرهای امن، تمیز و زیرساختهای پیشرفته شهرت دارد. بازنشستگان در آلمان از امنیت اجتماعی بالا و نرخ پایین جرم بهرهمندند. خدمات شهری مانند حملونقل عمومی کارآمد، فضاهای سبز و امکانات تفریحی، زندگی را برای سالمندان دلپذیر میکند. در مجموع، ترکیب این عوامل موجب آرامش خاطر بازنشستگان و خانوادههایشان میشود.
اگر قصد دارید از مزایا و امکانات دوران بازنشستگی در آلمان بیشتر بدانید یا شرایط خود را ارزیابی کنید، میتوانید با مشاوران هلدینگ مهاجرتی هما تماس گرفته و مشاوره تخصصی دریافت کنید.
هزینههای زندگی برای بازنشستگان در آلمان
یکی از نکات مهم پس از بازنشستگی، برآورد هزینههای زندگی است. هزینه زندگی در آلمان بسته به شهر محل اقامت بازنشستگی آلمان و سبک زندگی میتواند متفاوت باشد. بهطور کلی زندگی در شهرهای بزرگ (مانند مونیخ، فرانکفورت یا هامبورگ) پرهزینهتر از شهرهای کوچکتر یا مناطق روستایی است. در ادامه میانگین هزینههای ماهانه یک فرد بازنشسته در برخی شهرهای آلمان را بررسی میکنیم.
برای یک زندگی متعارف (شامل مسکن، خوراک، حملونقل، بیمه درمانی و سایر هزینهها) یک فرد سالمند به طور متوسط حدود ۱۸۰۰ تا ۲۴۰۰ یورو در ماه بودجه نیاز دارد. البته این رقم در شهرهای مختلف متفاوت است؛ به طور مثال به جدول زیر دقت کنید:
دستهبندی هزینه | برلین (پایتخت) | مونیخ (گرانترین شهر آلمان) |
مسکن (آپارتمان ۱ خوابه در مرکز شهر) | حدود ۱٬۵۹۵ یورو | حدود ۱٬۷۵۰ یورو |
خوراک و مواد غذایی (ماهانه) | ۲۵۰ تا ۳۰۰ یورو | ۳۰۰ تا ۳۵۰ یورو |
حملونقل عمومی (کارت ماهانه) | ۴۹ تا ۹۱ یورو (بسته به اشتراک) | ۴۹ تا ۵۸ یورو (بسته به تخفیفها) |
بیمه درمانی (سهم تقریبی بازنشسته) | حدود ۱۵۰ یورو | حدود ۱۵۰ یورو |
سایر هزینهها (تفریح، پوشاک، خدمات) | حدود ۲۰۰ یورو | حدود ۲۵۰ یورو |
جمع کل ماهانه (تخمینی) | تقریباً ۲۱۰۰ یورو | تقریباً ۲۴۰۰ یورو |
همانطور که مشاهده میشود، مونیخ به دلیل هزینه مسکن بالا و سطح قیمتهای کلی، یکی از گرانترین شهرهای آلمان است (بهطور متوسط ~۲۴۴۰ یورو در ماه برای یک نفر). در جدول بعدی، متوسط هزینه ماهانه (شامل اجاره مسکن) در چند شهر منتخب آلمان مقایسه شده است:
شهر | هزینه ماهانه زندگی (یک نفر) | توضیحات |
برلین | حدود ۲٬۱۰۰ یورو | پایتخت با هزینه متعارف؛ ارزانتر از بسیاری از پایتختهای اروپایی |
هامبورگ | حدود ۱٬۸۵۰ یورو | شهر بندری بزرگ؛ کمی ارزانتر از برلین و مونیخ |
فرانکفورت | حدود ۲٬۰۰۰ یورو | قطب مالی آلمان؛ هزینهای مشابه برلین |
مونیخ | حدود ۲٬۴۴۰ یورو | گرانترین شهر آلمان؛ کیفیت زندگی بالا |
لایپزیگ | حدود ۱٬۶۰۰ یورو | از ارزانترین شهرهای بزرگ آلمان؛ هزینه پایین و کیفیت زندگی مناسب |
شهرهایی مانند مونیخ، فرانکفورت و اشتوتگارت بالاترین هزینهها را دارند، در حالی که برلین و هامبورگ در سطح متوسط قرار میگیرند. از سوی دیگر، لایپزیگ، برمن، ترییر و کاسل جزو شهرهای مقرونبهصرفه برای بازنشستگان شناخته میشوند که با حدود ۱۶۰۰–۱۸۰۰ یورو در ماه میتوان در آنها یک زندگی راحت داشت.
حقوق و مبلغ بازنشستگی در آلمان چقدر است؟
میزان حقوق بازنشستگی در آلمان برای هر فرد متفاوت بوده و به عوامل متعددی بستگی دارد. مهمترین عوامل تعیینکننده مبلغ مستمری عبارتاند از:
- مجموع سالهای پرداخت حق بیمه
- میزان درآمد
- حق بیمه پرداختی طی دوران اشتغال
- سن بازنشستگی در آلمان
سیستم بازنشستگی دولتی آلمان بهگونهای طراحی شده که با ۵ سال پرداخت حق بیمه، فرد حداقل سابقه لازم برای برخورداری از مستمری را کسب میکند. هر چه سالهای بیشتری کار کرده و حق بیمه بیشتری پرداخت کرده باشید، حقوق بازنشستگی بالاتری دریافت خواهید کرد.
بر اساس آمارهای سال ۲۰۲۴، میانگین ناخالص حقوق بازنشستگی در آلمان حدود ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ یورو در ماه است. برای افرادی که ۴۵ سال تمام حق بیمه پرداخت کردهاند (یعنی یک سابقه کاری کامل)، متوسط مستمری ماهانه نزدیک به ۱۶۰۰ یورو برآورد میشود. به عنوان نمونه، فردی با ۴۵ امتیاز بازنشستگی (معادل ۴۵ سال کار با درآمد متوسط) حدود ۱۶۲۰ یورو در ماه حقوق بازنشستگی خواهد داشت.
نکته مهم دیگر مالیاتپذیری مستمریها است. حقوق بازنشستگی در آلمان مشمول مالیات بر درآمد بوده و بسته به مجموع درآمد بازنشسته، ممکن است بخشی از آن به عنوان مالیات کسر شود. البته معافیت مالیاتی پایه برای سالمندان اعمال میشود؛ به طور مثال در سال ۲۰۲۵ درآمد سالانه تا ۱۲٬۰۹۶ یورو برای افراد مجرد معاف از مالیات است اما درآمد مازاد بر آن (شامل مستمری + هرگونه درآمد دیگر) مشمول مالیات خواهد بود.
حق بازنشستگی در آلمان برای مهاجران
یکی از پرسشهای رایج این است که آیا افراد غیرآلمانی یا کسانی که سابقه کار در خارج از آلمان دارند، میتوانند از حقوق بازنشستگی آلمان بهرهمند شوند؟ پاسخ در بسیاری از موارد مثبت است، اما شرایط و ضوابطی وجود دارد:
اشتغال و پرداخت حق بیمه در آلمان
سیستم بازنشستگی آلمان مبتنی بر سهم بیمه است. هر فرد (صرفنظر از تابعیت) که در آلمان کار کند و حق بیمه بازنشستگی را بپردازد، حق بازنشستگی کسب میکند. مهاجران نیز پس از ۵ سال پرداخت حق بیمه، واجد شرایط دریافت مستمری بازنشستگی خواهند بود. برای مثال، یک شهروند ایرانی که ۵ سال یا بیشتر در آلمان کار کرده و حق بیمه داده است، در سن بازنشستگی در آلمان میتواند مستمری متناسب با سابقه خود دریافت کند.
توافقنامههای تأمین اجتماعی بین کشورها
اگر فردی بخشی از دوران کاری خود را در کشور دیگری گذرانده و حق بازنشستگی پرداخت کرده باشد، ممکن است سوابق او در آلمان نیز مدنظر قرار گیرد؛ مشروط بر اینکه بین آلمان و آن کشور توافقنامه تأمین اجتماعی برقرار باشد کشورهای عضو اتحادیه اروپا و تعدادی از کشورهای دیگر موسوم به (Staaten Abkommens) با آلمان توافقنامه دارند که بر اساس آن سوابق بیمه بازنشستگی قابل انتقال یا تجمع است. متأسفانه ایران و آلمان چنین توافقی ندارند.
دریافت مستمری در خارج از آلمان
حتی اگر بازنشسته پس از پایان کار به کشور دیگری بازگردد یا در کشوری غیر از آلمان سکونت داشته باشد، امکان دریافت حقوق بازنشستگی آلمان وجود دارد. آلمان مستمری افراد را به بسیاری از کشورها پرداخت میکند. اگر کشوری خارج از EU باشد و توافق خاصی هم نداشته باشد، ممکن است پرداخت مستمری با محدودیتهایی همراه شود.
افراد مقیم آلمان بدون سابقه کار در آلمان
چنانچه فردی بدون اینکه در آلمان کار کرده باشد، در سنین سالمندی مقیم آلمان شود مثلا از طریق ویزای بازنشستگی، دریافت مستمری از سیستم بیمه بازنشستگی آلمان نخواهد داشت؛ زیرا سابقه پرداخت بیمه ندارد. این افراد باید برای تأمین معاش از پساندازها، سرمایهگذاریها یا مستمری کشور خود استفاده کنند.
شرایط دریافت حقوق بعد از بازنشستگی در آلمان
برای دریافت حقوق بازنشستگی (مستمری) در آلمان، فرد باید شرایط مشخصی را احراز کند. مهمترین شرایط و ضوابط شامل موارد زیر است:
- رسیدن به سن قانونی بازنشستگی: فرد باید به سن بازنشستگی تعیینشده توسط قانون رسیده باشد. سن بازنشستگی معمول یا سن بازنشستگی استاندارد در حال حاضر بسته به سال تولد بین ۶۵ تا ۶۷ سال است و برای متولدین بعد از ۱۹۶۴ معادل ۶۷ سال کامل میباشد.
- حداقل سابقه پرداخت حق بیمه (Mindestversicherungszeit): برای واجد شرایط شدن دریافت مستمری، فرد باید دستکم ۵ سال حق بیمه بازنشستگی پرداخت کرده باشد. این سابقه ۵ ساله میتواند شامل سالهای اشتغال در آلمان یا در برخی موارد سوابق انتقالیافته از کشورهای دارای توافق (مثلا سالهای کار در اتحادیه اروپا) باشد.
- بازنشستگی زودتر از موعد با سابقه طولانی: آلمان این امکان را فراهم کرده که افرادی با سابقه بیمه طولانی، پیش از رسیدن به سن استاندارد بازنشسته شوند. دو حالت مهم وجود دارد:
- کسانی که حداقل ۳۵ سال سابقه پرداخت، میتوانند تا چند سال زودتر (حداکثر ۲ تا ۳ سال زودتر) بازنشسته شوند ولی به ازای هر ماه بازنشستگی پیش از موعد، حدود ۰٫۳٪ از مستمریشان کسر میشود.
- کسانی که ۴۵ سال یا بیشتر حق بیمه پرداختهاند میتوانند بدون جریمه زودتر بازنشسته شوند برای این افراد امکان بازنشستگی تا ۲ سال زودتر از سن قانونی بدون کاهش مستمری وجود دارد. به بیان دیگر، داشتن ۴۵ سال سابقه کامل به شما اجازه میدهد در ۶۵ سالگی (به جای ۶۷ سالگی) بازنشسته شوید.
- بازنشستگی به علت ناتوانی (Erwerbsminderungsrente): اگر فرد به دلیل از کارافتادگی یا بیماری پیش از رسیدن به سن بازنشستگی عادی قادر به کار نباشد، میتواند درخواست مستمری از کارافتادگی کند. در این حالت شرط سنی وجود ندارد اما باید حداقل ۵ سال سابقه بیمه داشته باشید و مدارک پزشکی دال بر ناتوانی کامل یا جزئی ارائه کنید.
- درخواست بهموقع و تکمیل مدارک: حتی با داشتن شرایط فوق، تا زمانی که فرد درخواست رسمی بازنشستگی خود را به اداره بازنشستگی ارائه نکند، مستمری پرداخت نخواهد شد. توصیه میشود درخواست بازنشستگی حداقل ۳ ماه پیش از تاریخ بازنشستگی ثبت شود تا مستمری بدون وقفه و بهموقع برقرار گردد.
مدارک موردنیاز برای ثبت درخواست حقوق بازنشستگی
در زمان فرارسیدن سن بازنشستگی، افرادی که شرایط لازم را دارند باید جهت درخواست برقراری مستمری به سازمان بازنشستگی آلمان (Deutsche Rentenversicherung) مراجعه کرده یا درخواست خود را ارسال کنند. برای ثبت این درخواست، ارائه مدارک و مستندات زیر ضروری است:
- مدرک شناسایی: کارت ملی آلمانی (Personalausweis) یا گذرنامه معتبر که از طریق آن هویت متقاضی باید احراز شود. اتباع خارجی معمولا با پاسپورت و کارت اقامت خود اقدام میکنند.
- شماره بیمه بازنشستگی (Rentenversicherungsnummer – RVNR): این شماره یکتای ۱۲ رقمی روی کارت تامین اجتماعی یا نامههای ارسالی از بیمه بازنشستگی درج شده است و ارائه آن در فرم درخواست الزامی است.
- اطلاعات بیمه درمانی مانند شماره بیمه: بازنشستگان باید بیمه درمانی داشته باشند. معمولا اگر تحت بیمه عمومی بودهاند، در دوران بازنشستگی هم ادامه مییابد. ذکر این اطلاعات برای کسر حق بیمه درمانی از مستمری ضروری است.
- شماره مالیاتی (Steuer-ID): شماره شناسایی مالیاتی که هر فرد مقیم آلمان دارد. اداره بازنشستگی جهت امور مالیاتی مستمری، این شماره را دریافت میکند.
- مدارک سوابق اشتغال و بیمه: گواهیهای اشتغال، فهرست کارفرمایان قبلی، قراردادهای کاری یا هر مدرکی که سوابق کاری و پرداخت بیمه را تأیید کند. هرچند اداره بازنشستگی معمولا سابقه بیمه را در اختیار دارد.
- مدارک مربوط به فرزندان: اگر فرزند تحت تکفل و محصل زیر 18 سال در دانشگاه های آلمان دارید یا در گذشته از مرخصی والدین (دوره نگهداری کودک) استفاده کردهاید، گواهی تولد فرزندان لازم است. سالهایی که به تربیت فرزند زیر ۱۰ سال گذشته نیز در سوابق بیمه لحاظ میشود و ممکن است مستمری را افزایش دهد.
- اطلاعات حساب بانکی: شماره حساب بانکی (IBAN) در آلمان که مستمری به آن واریز شود. پرداخت مستمری فقط به حسابهای بانکی انجام میشود.
- سایر مدارک تکمیلی: گواهی از کارافتادگی لازم است و اگر در کشورهای دیگر کار کردهاید گواهی سوابق بیمه در آن کشورها (جهت محاسبه بر اساس توافقات).
مراحل و نحوه ثبت درخواست برای دریافت حقوق بازنشستگی در آلمان
فرآیند درخواست مستمری بازنشستگی در آلمان نسبتا روشن است و توسط خود فرد یا با کمک مشاوران صندوق بازنشستگی قابل انجام میباشد. مراحل اصلی به شرح زیر است:
بررسی واجد شرایط بودن و زمانبندی
ابتدا مطمئن شوید که حداقل سابقه پرداخت ۵ سال را دارید. معمولا حدود ۳ تا ۶ ماه پیش از تولد سن بازنشستگی، نامه اطلاعرسانی از سوی بیمه بازنشستگی برای شما ارسال میشود که در آن درباره امکان بازنشستگی و اقدامات بعدی توضیح داده شده است.
دریافت و تکمیل فرمهای درخواست
فرم استاندارد درخواست بازنشستگی (Rentenantrag) را میتوانید به صورت آنلاین از سایت Deutsche Rentenversicherung دانلود کنید یا نسخه کاغذی آن را از دفاتر مستمری یا شهرداریها دریافت نمایید. همچنین امکان ثبت درخواست آنلاین از طریق پورتال الکترونیکی وجود دارد در فرم باید اطلاعات هویتی، شماره بیمه بازنشستگی، سوابق کاری، فرزندان، حساب بانکی و سایر موارد خواستهشده را بهدقت تکمیل کنید.
گردآوری مدارک لازم
مطابق فهرستی که در بخش قبل ذکر شد، کلیه مدارک را آماده کنید. اطمینان حاصل کنید که کپی تمامی مدارک مهم (شناسایی، سوابق بیمه، گواهیها) را ضمیمه کنید. اگر مدارکی به زبانی غیر از آلمانی هستند بهتر است ترجمه رسمی به زبان آلمانی آنها را نیز فراهم کنید.
ارسال درخواست به اداره بازنشستگی
پس از تکمیل فرم و ضمیمه کردن مدارک، باید درخواست خود را حداقل ۳ ماه قبل از تاریخ موردنظر بازنشستگی ارسال کنید.
پیگیری وضعیت و دریافت نتیجه
پس از ثبت درخواست، ممکن است تکمیل فرآیند بررسی چند هفته تا چند ماه زمان ببرد. اگر مدارک ناقص باشد یا نیاز به اطلاعات تکمیلی باشد، نامهای برای شما ارسال خواهد شد. با رفع نقایص، روند ادامه مییابد. در نهایت حکم بازنشستگی (Rentenbescheid) صادر میشود که میزان مستمری و تاریخ شروع پرداخت را مشخص میکند.
پس از شروع دریافت مستمری
پس از دریافت اولین پرداخت، در صورت هرگونه تغییر (تغییر آدرس، تغییر وضعیت تأهل، فوت همسر و… که بر مستمری بازماندگان اثر دارد) باید به سازمان بازنشستگی اطلاع دهید. همچنین هر سال فیش مالیاتی مربوط به مستمری برایتان ارسال میشود که در اظهارنامه مالیاتی نیاز خواهد بود.
برای اطمینان بیشتر، میتوانید با کارشناسان موسسه مهاجرتی هما تماس بگیرید تا شما را در تکمیل صحیح مدارک و مراحل و همچنین انتخاب بهتر روش مهاجرتی مانند آوسبیلدونگ آلمان و سایر روش ها همراهی کنند.
شرایط برای دریافت ویزای بازنشستگی آلمان
آلمان برخلاف برخی کشورها برنامه ویژهای تحت عنوان ویزای بازنشستگی یا ویزای تمکن مالی مستقل و بلوکارت آلمان برای افراد بازنشسته ندارد. با این وجود، افراد بازنشسته غیراروپایی میتوانند از روشهای موجود برای اخذ اجازه اقامت بلندمدت آلمان استفاده کنند. مهمترین مسیرها ویزای اقامت بازنشستگی آلمان (بدون کار) و در برخی موارد ویزای فریلنسری یا خوداشتغالی هستند. در ادامه، شرایط کلی لازم برای گرفتن اقامت آلمان بازنشستگی را بررسی میکنیم:
- تمکن مالی کافی: اصلیترین شرط این است که فرد ثابت کند منابع مالی کافی برای تأمین هزینههای زندگی خود در آلمان بدون نیاز به کار کردن را دارد. این منابع میتواند شامل حقوق بازنشستگی ماهانه، سود سرمایهگذاری، پسانداز بانکی، درآمد اجاره املاک در کشور خود و امثال آن باشد.
- بیمه درمانی معتبر: داشتن بیمه سلامت یکی از الزامات قانونی برای اقامت بیش از ۹۰ روز در آلمان است. فرد متقاضی باید بیمه درمانی معتبری داشته باشد که در آلمان قابل استفاده باشد.
- محل اقامت و نشانی در آلمان: اثبات محل سکونت (Wohnungsnachweis) از طریق ارائه قرارداد اجاره یا سند ملک ضروری است.
- سن و وضعیت اشتغال: هرچند آلمان به صورت صریح شرط سنی برای این نوع اقامت اعلام نکرده، اما از عنوان “بازنشستگی” برمیآید که متقاضیان معمولا سنین میانسالی به بالا (مثلاً بالای ۵۵ یا ۶۰ سال) دارند و بازنشسته از کار هستند.
- عدم سوءپیشینه کیفری: ارائه گواهی عدم سوءپیشینه از کشور محل اقامت (مثلاً ایران) معمولا جزو مدارک درخواستی برای ویزای اقامت بلندمدت است. فرد نباید سابقه جرم جدی داشته باشد.
- دانش زبان آلمانی (حداقل پایه): هرچند برای صدور اقامت بازنشستگی شرط رسمی زبان مطرح نشده، اما در عمل دانستن زبان آلمانی در حد پایه یک مزیت بزرگ است. حتی برخی سفارتها برای اطمینان از ادغام فرد در جامعه، مدرک زبان سطح A1 یا A2 را میخواهند.
- سایر الزامات: داشتن گذرنامه معتبر با اعتبار کافی (حداقل 1 سال)، عکس پرسونلی بیومتریک برای درخواست ویزا، تکمیل فرم درخواست ویزای اقامت طولانیمدت، نامه توضیح هدف از دیگر موارد است.
مدارک لازم برای دریافت ویزا بعد از بازنشستگی در آلمان
برای درخواست ویزای اقامت بلندمدت آلمان به عنوان یک فرد بازنشسته (تمکن مالی)، باید مدارک کاملی را به سفارت یا کنسولگری آلمان ارائه دهید. فهرست زیر رایجترین مدارک موردنیاز است.
- فرم درخواست ویزای اقامت بلندمدت (ملی)
- گذرنامه معتبر با یکسال اعتبار
- دو قطعه عکس رنگی بیومتریک (۴۵×۳۵ میلیمتر) با پسزمینه روشن
- مدرک تمکن مالی مانند صورتحساب بانکی ششماهه اخیر با موجودی کافی،
- گواهی حقوق بازنشستگی با ذکر مبلغ ماهانه مستمری، اسناد دارایی مانند سند ملک، سود سهام، یا اجارهنامه ملک در ایران
- یک بیمهنامه مسافرتی یا درمانی با پوشش حداقل ۳۰ هزار یورو
- مدرک محل سکونت در آلمان مانند قرارداد اجاره یک آپارتمان یا خانه در آلمان، یا سند ملکی
- نامه انگیزهنامه (Cover Letter)
- گواهی عدم سوءپیشینه
- گواهی وضعیت تأهل
- سایر مدارک تکمیلی مانند کپی صفحات مشخصات گذرنامه و ویزاهای قبلی (شنگن یا سایر کشورها)
توجه داشته باشید که هر پرونده ممکن است شرایط خاص خود را داشته باشد؛ لذا بهتر است پیش از اقدام، تازهترین دستورالعمل سفارت آلمان را مطالعه کنید یا با مشاوران حقوقی مهاجرت مشورت نمایید. هلدینگ هما میتواند در آمادهسازی مدارک و طی کردن این مراحل، بهصورت کامل شما را راهنمایی کند.
بیمه بازنشستگی در آلمان
سیستم بیمه بازنشستگی آلمان یکی از ستونهای اصلی تأمین اجتماعی این کشور است. همه کارمندان و بسیاری از شاغلان دیگر به صورت اجباری در این طرح بیمه مشارکت میکنند و در قبال آن، در سن بازنشستگی در آلمان حقوق مستمری دریافت خواهند کرد. به طور کلی سه ستون برای تأمین دوران بازنشستگی در آلمان وجود داردبیمه بازنشستگی دولتی (قانونی)، بازنشستگی شرکتی (از سوی کارفرما) و بیمهها یا پساندازهای بازنشستگی خصوصی.
بیمهی بازنشستگی دولتی (gesetzliche Rentenversicherung)
بیمه بازنشستگی دولتی آلمان یک سیستم اجباری و همگانی برای اکثر نیروی کار است و توسط سازمان بازنشستگی آلمان (Deutsche Rentenversicherung) اداره میشود. ویژگیها و سازوکار این سیستم به شرح زیر است:
ویژگیهای بیمه بازنشستگی دولتی | توضیحات |
مشارکت اجباری و نرخ حق بیمه | تمام کارمندان با شروع اشتغال مشمول بیمه میشوند. نرخ فعلی ۱۸٫۶٪ از درآمد ناخالص است (۹٫۳٪ کارمند، ۹٫۳٪ کارفرما). نرخ ممکن است توسط دولت تغییر کند. |
سیستم پرداخت جاری (Pay-as-you-go) | بر اساس تأمین بیننسلی؛ حق بیمههای امروز صرف پرداخت مستمری بازنشستگان فعلی میشود. دولت در صورت کسری بودجه، کمک جبرانی میکند. |
انباشت امتیاز بازنشستگی (Rentenpunkte) | هر سال با پرداخت بیمه بر مبنای درآمد متوسط کشور، ۱ امتیاز کسب میشود. مجموع این امتیازها پایه محاسبه مستمری در دوران بازنشستگی است. |
پوشش ریسکهای جانبی | بیمه شامل پوشش بازنشستگی، ازکارافتادگی و بازماندگان (همسر، فرزندان) است. نیازی به پرداخت جداگانه برای هر کدام نیست. |
وضعیت افراد خوداشتغال | افراد آزاد میتوانند داوطلبانه عضو شوند. برخی مشاغل (مثل صنعتکاران) الزام قانونی دارند. پرداختها توسط خود فرد انجام میشود. |
حمایت دولتی از سیستم | دولت سالانه بودجه حمایتی تزریق میکند، سن بازنشستگی را تدریجی به ۶۷ افزایش داده و ارزش امتیازات را طبق رشد دستمزدها تعدیل میکند |
شماره بیمه بازنشستگی یا PVNR چیست؟
شماره بیمه بازنشستگی که به اختصار PVNR خوانده میشود معادل آلمانی Rentenversicherungsnummer یک شناسه یکتای ۱۲ رقمی است که توسط سازمان بازنشستگی آلمان به هر فرد بیمهشده اختصاص مییابد. این شماره نقش کلیدی در تمام امور مربوط به بیمه بازنشستگی و سوابق کار فرد دارد. جزئیات و نکات مربوط به این شماره عبارتند از:
- این شماره پس از اولین اشتغال رسمی فرد در آلمان یا هنگام ثبتنام در بیمه صادر میشود. از سال ۲۰۰۵ به این سو حتی برای نوزادان متولد شده در آلمان هم شماره بیمه بازنشستگی صادر میشود افراد مهاجر زمانی که اولین بار در آلمان شغل میگیرند و برایشان بیمه باز میشود، نامهای حاوی PVNR دریافت میکنند.
- ساختار PVNR شامل حروف و اعداد است. اغلب ۱۲ کاراکتر متشکل از ارقام تولد، حرف نخست نام خانوادگی و چند رقم کنترلی). این ساختار برای هر شخص منحصربهفرد است و تا پایان عمر تغییر نمیکند
- PVNR در اسناد مختلفی ذکر میشود. کارت تامین اجتماعی (Sozialversicherungsausweis) که هنگام شروع کار صادر میشود این شماره را دارد. همچنین روی هر نامه سالانهای که از سوی سازمان بازنشستگی برای اطلاع از سوابق (Renteninformation) ارسال میشود، PVNR درج شده است.
- هنگام پر کردن فرمهای درخواست بازنشستگی، درخواست بیمه اختیاری یا مکاتبه با صندوق بازنشستگی، همیشه باید این شماره را قید کنید. این شماره مانند شماره حساب شما در سیستم عمل میکند و تمام سوابق پرداختها و امتیازات بازنشستگی تحت آن ذخیره شده است.
- اگر فردی PVNR خود را فراموش کرده یا مدرک آن را گم کند، میتواند با تماس با بیمه درمانی خود یا مستقیماً با سازمان بازنشستگی، آن را استعلام کند. مراکز مشاوره بازنشستگی (DRV) با داشتن اطلاعات هویتی میتوانند شماره بیمه را یادآوری نمایند.
سن بازنشستگی در آلمان
سن بازنشستگی در آلمان طی سالهای اخیر روند افزایشی داشته است. هدف از این افزایش تدریجی، تطبیق سیستم بازنشستگی با میانگین امید به زندگی بالاتر و تعداد زیاد سالمندان نسبت به شاغلان است. بر اساس اصلاحات مصوب، سن بازنشستگی معمول به شرح زیر تعیین شده است:
بازه زمانی | سن بازنشستگی و توضیحات |
برای متولدین قبل از سال ۱۹۴۷ | 65 سال (سن سنتی بازنشستگی در گذشته) |
برای متولدین ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۸ | ۶۵ سال و چند ماه (بهصورت پلکانی هرسال چند ماه اضافه شده است). |
برای متولدین ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۳ | حدود ۶۶ سال تا ۶۶ سال و ۱۰ ماه (به تدریج افزایش مییابد). |
برای متولدین ۱۹۶۴ به بعد | ۶۷ سال کامل |
اجازه کار در دوره بازنشستگی
در آلمان، بازنشستگی به معنای پایان فعالیت شغلی نیست. افراد پس از دریافت مستمری میتوانند به کار ادامه دهند یا مشاغل پارهوقت با توجه به لیست مشاغل مورد نیاز آلمان داشته باشند. قوانین آلمان در این زمینه منعطف است و حتی افراد را به ادامه فعالیت تشویق میکند. هیچ الزامی برای ترک کار در سن بازنشستگی وجود ندارد. افرادی که پس از سن قانونی بازنشستگی یعنی ۶۵ تا ۶۷ سال به کار ادامه میدهند و دریافت مستمری را به تأخیر میاندازند. در واقع به ازای هر ماه تأخیر، ۰٫۵٪ افزایش دائمی در مستمری خود دریافت میکنند؛ یعنی با دو سال تأخیر، مستمری حدود ۱۲٪ افزایش مییابد.
از ژانویه ۲۰۲۳، محدودیت درآمدی برای بازنشستگان لغو شده است. اکنون بازنشستگان میتوانند بدون سقف درآمد، به کار ادامه دهند و مستمری کامل دریافت کنند. این تغییر شامل افرادی است که زودتر از موعد بازنشسته شدهاند و همچنین کسانی که به سن بازنشستگی قانونی رسیدهاند.
همچنین درآمد حاصل از کار پس از بازنشستگی مشمول مالیات است و باید در اظهارنامه مالیاتی سالانه اعلام شود. همچنین، این درآمد مشمول کسورات بیمه درمانی و مراقبت پرستاری است، اما نیازی به پرداخت بیمه بازنشستگی نیست، مگر اینکه فرد بخواهد داوطلبانه پرداخت کند تا مستمری خود را افزایش دهد. در حال حاضر بازنشستگان معمولاً به مشاغل سبکتر مانند مینیجابها (تا ۵۲۰ یورو در ماه)، مشاوره، تدریس پارهوقت یا فعالیتهای داوطلبانه با حقالزحمه روی میآورند.
نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی در آلمان
محاسبه مستمری بازنشستگی دولتی در آلمان بر اساس یک فرمول امتیازی انجام میشود. فهم این فرمول به شما کمک میکند تخمین بزنید در دوران بازنشستگی چه مبلغی دریافت خواهید کرد. سه فاکتور کلیدی در این محاسبه نقش دارد:
- امتیازات بازنشستگی (Rentenpunkte): همانطور که توضیح داده شد، طی سالهای کار خود امتیاز جمع میکنید. هر سال کار با درآمد متوسط = 1 امتیاز. اگر درآمد شما از متوسط بیشتر باشد (مثلاً ۲ برابر متوسط)، آن سال ۲ امتیاز میگیرید؛ اگر نصف متوسط باشد ۰٫۵ امتیاز و الی آخر. همچنین سالهایی مانند مرخصی مراقبت از کودک یا خدمت سربازی نیز طبق قوانین امتیازاتی به شما تعلق میگیرد. یعنی مجموع تمام امتیازهایی که تا لحظه بازنشستگی کسب کردهاید محاسبه میشود.
- ضریب بازنشستگی یا عامل نوع مستمری (Rentenfaktor): این ضریب بر اساس نوع بازنشستگی تعیین میشود. برای بازنشستگی سالمندی معمول ضریب برابر ۱٫۰ است. اما اگر شما به علت ازکارافتادگی بازنشسته شوید یا زودتر از موعد (با جریمه) مستمری بگیرید، ممکن است این ضریب کمتر از ۱ لحاظ شود (مثلاً ۰٫۷ یا ۰٫۸). برای بازنشستگیهای خاص (مثل بازنشستگی به خاطر حادثه کار) ضریب میتواند بالاتر باشد.
- ارزش کنونی هر امتیاز (aktueller Rentenwert): این پارامتر نشان میدهد هر ۱ امتیاز بازنشستگی معادل چند یورو مستمری در ماه است. ارزش امتیاز سالانه توسط دولت اعلام و معمولا هر سال با توجه به رشد دستمزدها تعدیل میشود. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۴ ارزش هر امتیاز در آلمان غربی حدود ۳۶٫۰۲ یورو و در آلمان شرقی ۳۵٫۵۲ یورو بوده است. دولت اعلام کرده که از سال ۲۰۲۵ این دو مقدار یکسان میشوند و تفاوت شرق/غرب حذف خواهد شد. با افزایش دستمزدها، این رقم هر سال کمی بالا میرود (مثلاً در سال ۲۰۲۵ حدود ۳۷ یورو خواهد شد).
فرمول محاسبه مبلغ مستمری
به طور کلی فرمول محاسبه مستمری به طور ساده چنین است:
نام مراحل | توضیحات | |
1 | مجموع امتیازات (Pension Points)
| برای هر سال کاری با درآمد برابر با متوسط ملی، یک امتیاز بازنشستگی دریافت میکنید. اگر درآمدتان بیشتر یا کمتر از متوسط باشد، امتیازتان به همان نسبت افزایش یا کاهش مییابد. حداکثر امتیاز قابل کسب در سال محدود است؛ برای مثال، در سال ۲۰۲۵، حداکثر امتیاز سالانه ۱٫۹۲ است. |
2 | ضریب دسترسی (Access Factor)
| اگر در سن قانونی بازنشسته شوید، این ضریب ۱ است. بازنشستگی زودتر از موعد، ضریب را کاهش میدهد (مثلاً ۰٫۳٪ کاهش به ازای هر ماه زودتر). همچنین بازنشستگی دیرتر از موعد، ضریب را افزایش میدهد (مثلاً ۰٫۵٪ افزایش به ازای هر ماه دیرتر). |
3 | ارزش هر امتیاز ( Current Pension Value) | این مقدار هر ساله بر اساس وضعیت اقتصادی تنظیم میشود.برای سال ۲۰۲۵، ارزش هر امتیاز حدود ۳۹٫۳۲ یورو است. |
4 | ضریب نوع مستمری (Pension Type Factor)
| برای مستمری بازنشستگی عادی، این ضریب ۱ است. برای انواع دیگر مستمریها، مانند مستمری ازکارافتادگی یا بازماندگان، این ضریب متفاوت است. |
کمکهای پایه برای بازنشستگان
همانطور که پیشتر اشاره شد، دولت آلمان برای حمایت از سالمندانی که درآمد یا مستمری کافی برای یک زندگی آبرومندانه ندارند، برنامههای کمکی ویژهای دارد. این کمکها نقش تور ایمنی اجتماعی را ایفا میکنند تا هیچ بازنشستهای در فقر مطلق رها نشود. مهمترین این کمکها عبارتاند از:
نوع کمک | توضیحات کامل |
بازنشستگی پایه (Grundrente) | از ژانویه ۲۰۲۱ اجرا شده و برای افرادی است که حداقل ۳۳ سال سابقه پرداخت بیمه دارند اما به دلیل دستمزد پایین، مستمریشان کافی نیست. مبلغی افزوده (تا حدود ۴۰۰ یورو در ماه) به مستمری آنها اضافه میشود تا از خط فقر بالاتر بروند. نیازی به درخواست جداگانه نیست؛ سازمان بازنشستگی بهطور خودکار بررسی و پرداخت میکند. |
کمکمعیشت سالمندان (Grundsicherung im Alter) | نوعی کمک اجتماعی (Sozialhilfe) برای افراد بالای ۶۶ سال است که مستمری، درآمد یا دارایی کافی ندارند. مبلغ کمک بر اساس نیاز و پس از ارزیابی دقیق دارایی و درآمد فرد تعیین میشود. معمولاً بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ یورو در ماه است و شامل هزینه مسکن، خوراک، بهداشت و نیازهای پایه میشود. برای دریافت آن، باید از طریق اداره خدمات اجتماعی (Sozialamt) درخواست شود. |
سایر کمکها و مزایا | شامل کمکهزینه اجاره مسکن (Wohngeld) برای کسانی که مستمریشان برای پرداخت اجاره کافی نیست، تخفیف در هزینه دارو و درمان، یارانه مراقبت در منزل (در صورت نیاز به پرستار)، و کارتهای تخفیف انرژی و حملونقل برای سالمندان کمدرآمد. این کمکها برای ارتقاء کیفیت زندگی سالمندان و کاهش فشار اقتصادی در دوران بازنشستگی طراحی شدهاند. |
تابعیت آلمان از طریق ویزای بازنشستگی
بسیاری از افراد سالمندی که از طریق ویزای بازنشستگی (اقامت تمکن مالی) به آلمان مهاجرت میکنند، علاقمندند بدانند آیا میتوانند در نهایت تابعیت و پاسپورت آلمانی دریافت کنند. به طور کلی، قوانین تابعیت آلمان میان دستهبندیهای مختلف ویزا تمایز چندانی قائل نمیشود؛ یعنی اگر شما اقامت قانونی بلندمدت یا کارت شانس آلمان را داشته باشید و به مدت کافی در این کشور زندگی کنید، میتوانید درخواست شهروندی آلمان را بدهید. شرایط استاندارد برای کسب تابعیت آلمان (در سال ۲۰۲۵) به شرح زیر است:
- مدت اقامت قانونی: داشتن حداقل ۸ سال اقامت مستمر و قانونی در خاک آلمان با اجازه اقامت معتبر از طریق مهاجرت کاری به آلمان یا تحصیلی و سرمایه گذاری الزامی است. این مدت در برخی حالات به ۷ سال با شرکت در دورههای ادغام و زبان، یا حتی ۶ سال برای افراد با دستاوردهای ویژه قابل کاهش است. اگر شما با ویزای بازنشستگی بیایید و ۸ سال در آلمان زندگی کنید، شرط مدت را erfüllen کردهاید. پس از ۵ سال نیز میتوانید اجازه اقامت خود را به اقامت دائم (Niederlassungserlaubnis) تبدیل کنید.
- دانش زبان و ادغام: ارائه مدرک زبان آلمانی سطح B1 برای تابعیت الزامی است. همچنین باید در آزمون شناخت قوانین و فرهنگ آلمان ( Leben in Deutschland ) شرکت کنید که معلومات پایهای شما را در مورد جامعه آلمان میسنجد. برای فردی که ۸ سال در آلمان زندگی کرده، معمولاً این موارد دشوار نیست؛ ضمن اینکه احتمالاً در این مدت زبان را فرا گرفته و با جامعه عجین شده است.
- استقلال مالی و عدم وابستگی به کمک دولتی: هنگام درخواست تابعیت، معمولاً بررسی میشود که فرد توان تأمین مالی خود را دارد و محتاج کمکهای اجتماعی (سوسیال یا کمکمعیشت) نیست. برای بازنشستگان، اگر شما توانستهاید ۸ سال با همان منابع مالی بازنشستگی در آلمان زندگی کنید، یعنی این شرط را هم داشتهاید. البته اگر در سالهای آخر نیاز به Grundsicherung پیدا کنید، ممکن است در فرآیند تابعیت مشکل ایجاد شود؛ هرچند افراد سالمند بالای ۶۵ سال در این خصوص اندکی ارفاق دارند.
- سوءپیشینه کیفری: نداشتن محکومیتهای کیفری جدی یکی دیگر از شروط مهم است. صرف جرائم جزئی رانندگی یا مالی معمولاً مشکلی ایجاد نمیکند، ولی هرگونه جرم سنگین میتواند مانع تابعیت شود.
شرایط دریافت مبلغ مستمری برای خانواده بعد پس از فوت بازنشسته
سیستم بازنشستگی آلمان مزایایی برای بازماندگان افراد بیمهشده و مستمریبگیر در نظر گرفته است. مهمترین آنها مستمری بازماندگان (Witwen-/Witwerrente) برای همسر فرد و یتیمانه (Waisenrente) برای فرزندان وابسته است.
- همسر بازمانده: اگر شخص فوتشده حداقل ۵ سال سابقه بیمه داشته یا در زمان فوت مستمریبگیر بوده، همسرش (در صورت ازدواج رسمی) مستحق مستمری بازماندگان است. میزان این مستمری عموماً برابر ۵۵٪ مستمری متوفی است. البته اگر همسر بازمانده خودش درآمد یا مستمری داشته باشد، بخشی از آن ممکن است با این مستمری کم شود. این مستمری مادامالعمر به همسر پرداخت میشود مگر آنکه مجدداً ازدواج کند.
- فرزندان: فرزندان زیر ۱۸ سال و تا ۲۷ سال اگر مشغول تحصیل در آلمان به صورت تماموقت باشند. در صورت فوت یکی از والدین، یتیمانه نیمه دریافت میکنند که معادل حدود ۱۰٪ حقوق بازنشستگی والد است. اگر هر دو والد فوت کنند، یتیمانه کامل (هر کدام ~۱۰٪، جمعا ~۲۰٪) تعلق میگیرد. این مستمریها باید درخواست شوند و خودکار پرداخت نمیشود. بنابراین مثلا اگر پدری بازنشسته فوت کند، مادر خانواده ۵۵٪ مستمری او را مادامالعمر میگیرد و فرزندانش هم تا بزرگسالی مبلغی دریافت میکنند.
دریافت مستمری بازنشستگی به صورت یکجا
به طور معمول، مستمری به صورت مادامالعمر و ماهانه پرداخت میشود و قابل تسویه یکجا نیست. اما یک حالت استثنا وجود دارد. افرادی که خارجی هستند و پس از ترک آلمان به طور کلی حق دریافت مستمری ندارند (مثلاً کمتر از ۵ سال سابقه دارند)، میتوانند پس از ۲ سال از ترک، درخواست بازپرداخت حق بیمه خود را بدهند.
مثلاً یک فرد غیراروپایی ۳ سال در آلمان کار کرده و سپس به کشورش برگشته و دیگر قصد بازگشت ندارد، میتواند سهم حق بیمه خود (نه سهم کارفرما) را از صندوق بازنشستگی پس بگیرد. این درواقع بازخرید سابقه است و بعداً دیگر مستمری برای آن دوره نخواهد داشت. اما کسی که شرایط دریافت مستمری را دارد، معمولاً نمیتواند پولش را یکجا بگیرد.
بهترین شهرها برای زندگی بعد از بازنشستگی در آلمان
انتخاب محل زندگی در دوران بازنشستگی کاملا بستگی به ترجیحات شخصی، بودجه مالی و سبک زندگی هر فرد دارد. برخی ممکن است زندگی در شهرهای بزرگ و پرهیاهو را ترجیح دهند و برخی آرامش شهرهای کوچک یا روستاها را. در ادامه به چند مورد از بهترین و محبوبترین شهرها یا مناطق آلمان برای بازنشستگان اشاره میکنیم:
شهر لایپزیگ (Leipzig)
واقع در شرق آلمان (ایالت زاکسن)، لایپزیگ ترکیبی از هزینههای پایین زندگی و کیفیت مناسب را ارائه میدهد. این شهر با داشتن پارکها و فضاهای سبز متعدد، مراکز فرهنگی و تاریخی غنی، و جامعهای دوستانه، برای سالمندان بسیار دلپذیر است. طبق برآوردها هزینه زندگی یک نفر در لایپزیگ حدود ۱۶۰۰ یورو در ماه است که نسبت به شهرهای غربی بسیار کمتر است. لایپزیگ همچنین به داشتن سیستم حملونقل عمومی کارآمد و خدمات درمانی مناسب شهرت دارد. برای بازنشستگانی که دنبال شهری نسبتا بزرگ اما ارزان هستند، لایپزیگ گزینهای عالی است.
شهر برمن (Bremen)
برمن در شمال آلمان واقع شده و یک شهر تاریخی و بندری است که جاذبههای زیادی دارد. هزینه زندگی در برمن نسبتاً پایین (حدود $۱۷۱۶ معادل ~۱۵۵۰ یورو در ماه) گزارش شده است. برمن شهری نسبتا آرام با بافت قدیمی زیبا، رودخانه وزر در میان آن و فضای فرهنگی غنی است. برای کسانی که میخواهند در شهری با اندازه متوسط، آبوهوای معتدلتر ساحلی و هزینه معقول زندگی کنند، برمن بسیار مناسب است. بازنشستگان میتوانند از کافهها و رستورانهای سنتی، بازارچههای محلی و رویدادهای فرهنگی شهر لذت ببرند.
شهر ترییر (Trier)
از قدیمیترین شهرهای آلمان در غرب کشور (ایالت راینلاند-فالتز) است. ترییر با آثار باستانی رومی (دروازه نِگرا)، مناظر رودخانه موزل و باغهای انگور اطراف، محیطی جذاب برای زندگی سالمندان فراهم میکند. هزینه زندگی در ترییر حدود $۲۰۴۳ (~۱۸۵۰ یورو) در ماه برآورد شده است. که نسبتاً مقرونبهصرفه محسوب میشود. این شهر اندازه کوچکی دارد و بیشتر نقاط آن با پیادهروی قابل دسترس است؛ ویژگیای که برای سالمندان مزیت است.
شهر مونیخ (München)
هرچند مونیخ گرانترین شهر آلمان است، اما نمیتوان انکار کرد که برای کسانی که بودجه کافی دارند یکی از بهترین گزینههاست. مونیخ امنیت بسیار بالا، پاکیزگی، فضای سبز گسترده (باغ انگلیسی معروف)، سیستم بهداشت عالی و تفریحات فرهنگی فراوانی دارد. بازنشستگان مونیخی میتوانند از نزدیک بودن به کوههای آلپ برای تفریح و آبوهوای نسبتاً خوب جنوب آلمان بهره ببرند. شبکه حملونقل شهری مونیخ بینظیر است و حتی بدون خودرو میتوان به راحتی در آن زندگی کرد.
شهر برلین
پایتخت آلمان نیز برای بسیاری از سالمندان جذاب است. برلین هزینه زندگی نسبتاً معقولی در مقایسه با سایر پایتختهای اروپایی دارد و مملو از فضاهای تاریخی، فرهنگی و هنری است. تنوع و چندفرهنگی بودن برلین سبب میشود هرکس با هر سلیقهای سرگرمی و معاشرت مورد علاقه خود را پیدا کند. بسیاری از ایرانیان نیز در برلین ساکناند و دسترسی به فروشگاهها و رستورانهای ایرانی فراهم است. برای بازنشستگانی که دوست دارند همچنان زندگی پرجنبوجوشی (مثل رفتن به کنسرت، سینما، کلاسهای مختلف) داشته باشند، برلین انتخابی مناسب محسوب میشود.
فرایبورگ (Freiburg) و هایدلبرگ (Heidelberg)
این دو شهر دانشگاهی در جنوب غرب آلمان، به داشتن آبوهوای مطبوعتر (آفتابیتر از بقیه کشور)، مناظر زیبا و فضای دانشجویی پویا مشهورند. هایدلبرگ شهری تاریخی در کنار رود نکار با قلعه معروف است و فرایبورگ در حاشیه جنگل سیاه قرار دارد. هر دو شهر هزینه متوسطی دارند و برای کسانی که شهرهای کوچکتر ولی با امکانات خوب میخواهند، ایدهآلاند. نرخ جرم پایین و مردم خونگرم نیز از مزایای این شهرهاست.
مناطق روستایی و شهرکهای کوچک
بسیاری از سالمندان آلمانی ترجیح میدهند در شهرکهای کوچکتر یا روستاهای اطراف شهرهای بزرگ زندگی کنند؛ جایی که طبیعت بیشتری در دسترس است و آرامش بیشتری حکمفرماست. مناطقی مانند آلگاو (Allgäu) در باواریا، شوارزوالد (منطقه جنگل سیاه) در بادنوورتمبرگ، یا سواحل دریای بالتیک در شمال، همگی برای دوران بازنشستگی بسیار محبوباند. البته در چنین جاهایی دانش اندک زبان آلمانی ضروری است چون انگلیسی مانند شهرهای بزرگ رایج نیست.
سخن پایانی
آلمان با سیستم رفاهی کارآمد، اقتصادی باثبات و کیفیت بالای زندگی، یکی از بهترین کشورها برای دوران بازنشستگی به شمار میرود. در این مقاله دیدیم که بازنشستگی در آلمان چگونه تأمین میشود و چه شرایطی دارد.
برای ایرانیانی که داخل یا خارج از کشور به بازنشستگی در آلمان فکر میکنند، مسیرهای مختلفی وجود دارد. اگر در آلمان کار کردهاید، بدون دغدغه مستمری خود را در هر کجا که باشید دریافت خواهید کرد. اگر بازنشستهای هستید که قصد مهاجرت به آلمان را دارید، باید از طریق اقامت تمکن مالی اقدام کنید و نشان دهید از پس هزینههای خود برمیآیید. در پایان تأکید میکنیم. آگاهی از قوانین بهروز اطلاع از مزایا و حقوق خود و تنظیم بودجه بر اساس هزینههای واقعی، به شما کمک میکند تا با آسودگی خاطر از دوران بازنشستگی لذت ببرید. چنانچه پرسش یا ابهامی دارید، مستقیماً با ما در موسسه مهاجرتی هما تماس بگیرید تا مشاورهای تخصصی دریافت کنید.
سوالات متداول
- سن بازنشستگی قانونی در آلمان چند سال است؟
سن بازنشستگی معمول در آلمان بسته به سال تولد بین ۶۵ تا ۶۷ سال متغیر است. مطابق قانون، برای متولدین بعد از ۱۹۶۴ سن بازنشستگی ۶۷ سال تعیین شده است. البته امکان بازنشستگی زودتر (مثلاً در ۶۳ یا ۶۴ سالگی) با داشتن شرایط خاص وجود دارد که در این صورت مستمری کمتری دریافت خواهند کرد.
- حداقل سابقه پرداخت برای بازنشستگی چقدر است؟
برای اینکه مشمول دریافت مستمری بازنشستگی دولتی شوید، باید حداقل ۵ سال سابقه پرداخت بیمه بازنشستگی داشته باشید. این بازه که به آن مدت بیمهآپردازی مینیمم (Wartezeit) میگویند، شرط ضروری جهت احراز حق بازنشستگی است.
- آیا بدون داشتن سابقه کار در آلمان میتوان حقوق بازنشستگی دریافت کرد؟
خیر، مستمری بازنشستگی تنها در ازای پرداخت حق بیمه بازنشستگی تعلق میگیرد. اگر شما هرگز در آلمان کار نکرده و بیمه پرداخت نکرده باشید، واجد شرایط مستمری دولتی نخواهید بود.
- آیا افراد خارجی هم میتوانند حقوق بازنشستگی آلمان را دریافت کنند؟
بله، سیستم بازنشستگی آلمان بر پایه سهم بیمه پرداختی است نه ملیت افراد. هر شخص خارجی که در آلمان کار کند و بیمه بازنشستگی بپردازد، درست مانند شهروندان آلمانی حق دریافت مستمری خواهد داشت.
- مقدار حقوق بازنشستگی در آلمان چقدر است؟
میزان مستمری بسته به سابقه و دستمزد فرد متفاوت است. در حال حاضر میانگین ناخالص مستمری حدود ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ یورو در ماه برآورد میشود. اما بسیاری از افراد ارقام کمتر یا بیشتری دریافت میکنند. به طور مثال کسانی که سابقه کامل (~۴۵ سال با درآمد متوسط) داشتهاند حدود ۱۶۰۰ یورو در ماه میگیرند.
- آیا حقوق بازنشستگی در آلمان هر سال افزایش مییابد؟
بله، مستمریهای بازنشستگی به طور معمول هر سال یک بار (در تابستان) افزایش پیدا میکنند. میزان افزایش بر اساس فرمولی وابسته به رشد دستمزدهای متوسط در کشور و نسبت تعداد شاغلان به بازنشستگان تعیین میشود. برای مثال در جولای ۲۰۲۵ افزایش سراسری ۳٫۷۴٪ اعلام شد که طبق آن متوسط مستمری حدود ۶۶ یورو در ماه بالا رفت.
- آیا حقوق بازنشستگی مشمول مالیات میشود؟
بله، مستمریهای بازنشستگی در آلمان درآمد تلقی شده و مالیاتپذیر هستند. با این حال، دولت بخشی از مستمری را برای هر فرد معاف از مالیات میکند که این بخش برای افرادی که الان بازنشسته میشوند حدود ۱۵-۱۶٪ است .
- آیا آلمان ویزای بازنشستگی یا تمکن مالی دارد؟
آلمان برنامه ویژهای تحت عنوان ویزای بازنشستگی مانند برخی کشورها (مثلاً پرتغال یا ترکیه) ندارد، اما افراد بازنشسته و دارای تمکن مالی میتوانند از طریق ویزای اقامت بلندمدت (National Visa) وارد آلمان شوند.
- آیا بازنشستگان میتوانند بعد از بازنشستگی در آلمان کار کنند؟
بله، در آلمان هیچ منع قانونی برای کار کردن در دوران بازنشستگی وجود ندارد. شما مجازید پس از شروع دریافت مستمری، هر میزان که مایلید کار کنید یا درآمد داشته باشید. محدودیتهایی که سابق بر این وجود داشت برداشته شده است.
- چگونه میتوان سوابق بازنشستگی خود را پیگیری کرد؟
سازمان بازنشستگی آلمان برای هر بیمهشده یک حساب سابقه بیمه نگهداری میکند که در آن تمام مدتهای اشتغال، میزان درآمد سالانه و امتیازات کسبشده ثبت میشود.