قانون کار آلمان نه‌تنها روابط کاری را تنظیم می‌کند، بلکه بر مسیر اقامت و امنیت شغلی شما تأثیر مستقیم دارد. همچنین اگر از مفاهیمی مانند مرخصی والدین، قرارداد موقت یا اخراج قانونی اطلاعات کافی نداشته باشید، ممکن است با مشکلاتی روبه‌رو شوید. در این مقاله از موسسه مهاجرتی هما، با زبانی ساده و کاربردی به بررسی همه بخش‌های مهم قانون کار پرداخته‌ایم.
انواع قرارداد کاری بر اساس قانون کار آلمان
پیش از مهاجرت کاری به آلمان بهتر است با سیستم استخدامی آلمان و انواع قراردادهای کاری آن آشنا شوید. قانون کار آلمان با مشخص‌کردن حقوق و تعهدات طرفین، چارچوب مشخصی برای هر نوع قرارداد ارائه می‌دهد. افرادی که قصد مهاجرت شغلی دارند یا در آلمان کار می‌کنند، باید با تفاوت‌های اساسی قراردادها آشنا باشند. این شناخت، مانع بروز مشکلات حقوقی در آینده می‌شود و به تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر کمک می‌کند. در ادامه به بررسی دو نوع رایج از قراردادهای کاری در آلمان می‌پردازیم:
- قرارداد موقت
این نوع قرارداد، بدون ارائه دلیل خاصی، تا سه مرتبه و به‌مدت حداکثر دو سال تمدید شود. اگر کارفرما بخواهد بیش از این زمان تمدید انجام دهد، باید دلایل موجهی مانند پروژه‌های خاص یا جایگزینی موقت ارائه کند. همچنین اگر قرارداد شامل مفادی باشد که امکان تمدید آن در زمان امضا پیش‌بینی نشده باشد، امکان تمدید قانونی آن زیر سؤال می‌رود.
- قرارداد دائمی
این نوع قرارداد بدون محدودیت زمانی بسته می‌شود و امنیت شغلی بالاتری برای کارمند فراهم می‌کند. اغلب افراد مهاجر ترجیح می‌دهند با این نوع قرارداد استخدام شوند تا از مزایای بلندمدت آن بهره‌مند شوند. یکی از مهم‌ترین مزایای قرارداد دائمی، سخت‌تر بودن فرآیند اخراج توسط کارفرما است. طبق ماده ۱ قانون حمایت از اشتغال، اخراج باید به دلایل مشخص و قابل اثبات باشد.
مقایسه قرارداد موقت و قرارداد دائمی طبق قانون کار آلمان
| محدودیت‌ها برای کارفرما | مزایای اصلی برای کارمند | امکان تمدید | حداکثر مدت مجاز قرارداد | نوع قرارداد |
| نیاز به دلیل موجه برای تمدید بیش از حد مجاز | انعطاف در شروع به کار و خروج سریع | ۳ بار مجاز | تا ۲۴ ماه (۲ سال) | قرارداد موقت |
| محدودیت بیشتر در اخراج و الزام به اخطار قبلی | امنیت شغلی، دسترسی به مزایای بلندمدت | ندارد | نامحدود | قرارداد دائمی |
حقوق پایه طبق قانون کار آلمان
در سال‌های اخیر، قانون کار آلمان تغییراتی را در زمینه تعیین حداقل حقوق ایجاد کرده است. هدف اصلی این تغییرات، تضمین سطح زندگی شایسته برای همه کارکنان، از جمله متقاضیان مهاجرت به آلمان است. در ادامه، مهم‌ترین نکات مرتبط با حقوق پایه در قانون کار آلمان را مرور می‌کنیم:
- حداقل دستمزد ساعتی برابر با ۱۲٫۴۱ یورو تعیین شده است.
- این نرخ دستمزد برای همه کارکنان بالای ۱۸ سال، حتی کارگران موقت و مهاجران، اعمال می‌شود.
- در قراردادهای شغلی که شامل آموزش یا دوره‌های کارآموزی (Internship) هستند، استثناهایی وجود دارد.
- شرکت‌ها موظف هستند حداقل دستمزد را صرف‌نظر از ملیت و نوع ویزای کار، پرداخت کنند.
- پرداخت کمتر از حداقل حقوق پایه در صورت اثبات، منجر به جریمه سنگین برای کارفرما خواهد شد.
موسسه مهاجرتی هما با ارائه مشاوره حقوقی و شغلی درباره قانون کار آلمان، به شما کمک می‌کند تا در مسیر کاری خود بهترین تصمیم‌ها را بگیرید.
شرایط پرداخت حداقل دستمزد برای مشاغل خاص
بر اساس مقررات قانون کار در آلمان، برخی مشاغل دارای استثنا در پرداخت حداقل دستمزد هستند. برای مثال، در مشاغل حوزه مراقبت، ساختمان‌سازی و نظافت صنعتی، نرخ‌های توافقی ممکن است بالاتر از نرخ پایه باشد. اما در برخی شرایط مانند کارآموزی یا طرح‌های داوطلبانه، ممکن است دستمزد به میزان کمتری پرداخت شود.
افرادی که از طریق قراردادهای آموزشی مانند Berufsausbildung وارد بازار کار می‌شوند، مشمول حداقل دستمزد نیستند، اما دولت موظف به کنترل وضعیت پرداخت‌ها و جلوگیری از سوء‌استفاده‌های احتمالی است. همچنین دانشجویانی که در قالب Mini-Job (شغل کوچک با درآمد محدود) مشغول به کار هستند، در صورتی که ساعات کاری محدودی دارند، مشمول قانون حداقل دستمزد نخواهند بود.
یکی دیگر از گروه‌هایی که ممکن است به‌طور موقت از حداقل دستمزد مستثنا باشند، کارگران کشاورزی فصلی هستند که بر اساس توافق‌های صنفی حقوق دریافت می‌کنند. به همین دلیل، بررسی مفاد قرارداد پیش از امضا بسیار حیاتی است.
ساعت کاری استاندارد و محدودیت‌های قانونی آن در آلمان
طبق قانون کار آلمان، ساعت کاری استاندارد در هفته ۴۰ ساعت تعیین شده است. هرچند در برخی قراردادها ممکن است این زمان تا سقف قانونی ۴۸ ساعت افزایش یابد. این افزایش باید با رضایت کارمند و با رعایت زمان‌های استراحت انجام شود. قانون جدید کار در آلمان، نظارت بیشتری بر اضافه‌کاری اعمال کرده تا از سوءاستفاده کارفرمایان جلوگیری شود.
کارفرمایان موظف‌اند زمان شروع و پایان شیفت‌ها را به صورت دقیق ثبت کرده و حداکثر اضافه‌کاری هفتگی را رعایت کنند. اضافه‌کاری (Overtime) باید یا به‌صورت مالی جبران شود یا با زمان استراحت بیشتر جایگزین شود. همچنین در اکثر ایالت‌های آلمان، کار کردن در روزهای تعطیل رسمی و یکشنبه‌ها ممنوع است، مگر در برخی مشاغل اضطراری یا شیفتی.
برای مثال، کارکنان حوزه سلامت یا حمل‌ونقل می‌توانند در تعطیلات رسمی فعالیت کنند، اما باید جبران زمانی یا مالی دریافت کنند. اگر فردی بیش از حد مجاز کار کند، کارفرما موظف به پرداخت جریمه است. همه این قوانین به هدف حفظ سلامت فیزیکی و روانی نیروی کار طراحی شده‌اند.
موسسه مهاجرتی هما با ارائه راهکارهای تخصصی و پیگیری قراردادهای کاری معتبر، از حقوق مهاجران مطابق قانون کار آلمان پشتیبانی می‌کند.
قوانین مربوط به استراحت بین شیفت‌ها
طبق ماده ۵ قانون زمان کار (Arbeitszeitgesetz)، بین پایان یک شیفت و آغاز شیفت بعدی باید حداقل ۱۱ ساعت فاصله باشد. در مواردی که شرایط کاری خاصی مانند بیمارستان‌ها، حمل‌ونقل یا نیروهای امدادی وجود دارد، امکان کاهش این زمان به ۱۰ ساعت با شرط جبران در هفته آینده وجود دارد. همچنین اگر یک کارگر بیش از ۶ ساعت به‌طور مداوم مشغول به کار باشد، موظف است حداقل ۳۰ دقیقه استراحت در طول شیفت داشته باشد.
برای شیفت‌های طولانی‌تر از ۹ ساعت، مدت زمان استراحت به ۴۵ دقیقه افزایش می‌یابد. استراحت می‌تواند در قالب یک زمان پیوسته یا دو بخش مجزا انجام شود، اما باید پیش از اتمام شیفت استفاده شود. اگر این قوانین رعایت نشود، کارفرما مشمول جریمه‌های مالی خواهد شد. آگاهی کامل از این مقررات برای حفظ حقوق نیروی کار، به‌ویژه مهاجران، امری ضروری است.
شرایط استفاده از مرخصی طبق قانون کار آلمان
قانون کار آلمان برای حفظ سلامت فیزیکی، روانی و تعادل میان زندگی شخصی و کاری، حقوق متنوعی در زمینه مرخصی برای کارکنان تعیین کرده است. همچنین کارفرمایان موظف‌اند بر اساس قانون جدید کار در آلمان، شرایط اعطای این مرخصی‌ها را بدون تبعیض و مطابق قانون رعایت کنند در ادامه مهم‌ترین انواع مرخصی در قانون کار آلمان را به ترتیب توضیح می‌دهیم:
- مرخصی سالانه برای کارمندان تمام‌وقت حداقل ۲۴ روز کاری در سال است و این رقم در قراردادهای دسته‌جمعی ممکن است بیشتر شود.
- مرخصی زایمان شامل ۶ هفته پیش از زایمان و ۸ هفته بعد از آن است که برای زایمان زودرس یا دوقلو تا ۱۲ هفته پس از زایمان افزایش می‌یابد.
- مرخصی والدین به مدت حداکثر ۳۶ ماه برای هر فرزند قابل استفاده است و هر دو والد می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
- مرخصی بیماری تا ۶ هفته با پرداخت کامل از سوی کارفرما انجام می‌شود و پس از آن بیمه سلامت بخشی از دستمزد را پرداخت می‌کند.
- مرخصی مراقبت از خانواده در مواقعی که یکی از اعضای خانواده به مراقبت نیاز دارد تا ۱۰ روز فوری و تا ۶ ماه بدون حقوق در شرایط خاص امکان‌پذیر است.
- مرخصی ویژه برای مناسبت‌هایی مانند ازدواج، تولد فرزند یا مرگ بستگان نزدیک نیز در بسیاری از شرکت‌ها در نظر گرفته شده است.
مرخصی زایمان و مرخصی والدین برای مادران و پدران
در قانون کار آلمان، حقوق مادران و پدران در دوران بارداری و پس از تولد فرزند، به‌طور دقیق و حمایتی مشخص شده است. مرخصی زایمان، ۶ هفته پیش از زایمان آغاز می‌شود و تا ۸ هفته بعد از آن ادامه دارد. این مدت برای زایمان‌های خاص مثل زایمان زودرس، چندقلویی یا شرایط خاص پزشکی تا ۱۲ هفته افزایش می‌یابد. در این مدت، مادر نمی‌تواند کار کند مگر اینکه به خواست خود و با تأیید پزشک فعالیت کند. حقوق این دوره از سوی بیمه سلامت و کارفرما تأمین می‌شود.
پس از پایان این مرخصی، مادر و پدر می‌توانند از مرخصی والدین استفاده کنند که تا ۳۶ ماه پس از تولد فرزند قابل استفاده است. در طول مرخصی والدین، فرد می‌تواند حداکثر ۳۰ ساعت در هفته به‌صورت پاره‌وقت کار کند. علاوه بر آن، کمک‌هزینه‌ای تحت عنوان Elterngeld برای حمایت مالی والدین از سوی دولت پرداخت می‌شود.
مرخصی بیماری و مرخصی مراقبت از اعضای خانواده
طبق قانون کار در آلمان، در صورت بروز بیماری، کارمند می‌تواند تا ۶ هفته نخست از مرخصی با حقوق استفاده کند. در این مدت، کارفرما موظف است دستمزد کامل فرد را پرداخت کند. اگر بیماری بیش از این مدت ادامه داشته باشد، بیمه درمانی تا سقف ۷۰ درصد از دستمزد ناخالص و حداکثر تا ۹۰ درصد حقوق خالص را پرداخت خواهد کرد.
در کنار آن، اگر یکی از اعضای خانواده نیاز به مراقبت فوری داشته باشد، کارمند می‌تواند تا ۱۰ روز مرخصی اضطراری بگیرد. این مرخصی که تحت عنوان Pflegezeit شناخته می‌شود، در موارد خاص و برای مراقبت طولانی‌تر تا ۶ ماه نیز قابل تمدید است. در این بازه فرد می‌تواند شغل خود را حفظ کند اما معمولا حقوقی دریافت نمی‌کند.
شرایط قانونی اخراج کارمند طبق قانون کار آلمان
قانون کار آلمان با هدف حمایت از حقوق کارمندان، شرایط سختی برای فسخ قرارداد از سوی کارفرما تعیین کرده است. طبق مقررات، کارفرما تنها در صورتی می‌تواند اقدام به اخراج کند که دلایل موجه، قابل اثبات و مطابق قانون داشته باشد. قانون حمایت از کارمندان، به ویژه از افرادی که قرارداد دائم دارند، به شکلی گسترده حمایت می‌کند. اخراج بدون دلیل، یا بدون رعایت شرایط اطلاع‌رسانی قانونی، می‌تواند در دادگاه کار منجر به بازگشت کارمند به شغل خود یا پرداخت غرامت شود.
در قانون جدید کار در آلمان، برای گروه‌هایی مانند مادران باردار، افراد دارای معلولیت و نمایندگان کارکنان، حمایت بیشتری در نظر گرفته شده است. برای اخراج این گروه‌ها، باید مجوزهای رسمی از مراجع نظارتی دریافت شود. مهاجرانی که در مشاغل رسمی یا نیمه‌رسمی مشغول هستند، باید با این قوانین آشنا باشند تا در مواقع لزوم از حقوق خود به‌درستی دفاع کنند.
عوامل موجه برای اخراج از کار در آلمان
سه دسته اصلی از دلایل برای اخراج کارمند در قانون کار آلمان پذیرفته شده‌اند: دلایل رفتاری، شخصی و عملیاتی. دلایل رفتاری شامل مواردی مانند عدم انجام وظایف شغلی، بی‌نظمی مداوم، غیبت غیرموجه یا رفتار نامناسب با همکاران می‌شود. در چنین مواردی، کارفرما باید به کارمند اخطار کتبی داده باشد و اگر رفتار تکرار شود، اخراج را اعلام کند.
دلایل شخصی شامل شرایطی است که مربوط به توانایی‌های فرد برای انجام کار می‌شود. مانند بیماری مزمن یا مشکلات جسمی و روانی که باعث ناتوانی در انجام وظایف شغلی می‌شود. اگر کارفرما بتواند اثبات کند که کارمند دیگر قادر به انجام وظایف نیست، امکان اخراج قانونی وجود دارد.
در نهایت، دلایل عملیاتی شامل کاهش هزینه‌ها، تعطیلی بخش یا تغییر ساختار شرکت می‌شود. در این شرایط، کارفرما باید اصول انتخاب اجتماعی را رعایت کرده و اولویت‌ها را با توجه به سن، مسئولیت خانوادگی و سابقه کار تعیین کند.
مدت زمان قانونی اطلاع اخراج و تبعات عدم رعایت
طبق قانون کار آلمان، برای پایان‌دادن به رابطه کاری، اطلاع‌رسانی به‌موقع الزامی است. این مدت‌زمان بسته به سابقه کاری فرد، متغیر است و عدم رعایت آن ممکن است عواقب حقوقی برای کارفرما به دنبال داشته باشد. در ادامه به جزئیات مدت اطلاع‌رسانی اشاره می‌کنیم:
- برای کارکنانی با کمتر از دو سال سابقه، حداقل مدت اطلاع ۴ هفته پیش از پایان ماه است.
- پس از دو سال سابقه، این مدت به یک ماه افزایش می‌یابد و با هر دو سال، زمان اطلاع‌رسانی نیز بیشتر می‌شود.
- حداکثر زمان اطلاع‌رسانی می‌تواند به هفت ماه پیش از پایان ماه برسد، بسته به مدت اشتغال در شرکت.
- کارفرما باید اطلاع اخراج را به‌صورت کتبی و با رعایت قوانین ارسال کند، در غیر این‌صورت، اخراج باطل اعلام می‌شود.
- در مواردی که فسخ فوری و بدون اطلاع قبلی صورت گیرد، کارفرما موظف به اثبات دلایل بسیار جدی برای اقدام خود است.
- اگر کارمند احساس کند اخراج ناعادلانه است، تا سه هفته فرصت دارد تا شکایت خود را در دادگاه کار ثبت کند.
نحوه تنظیم قراردادهای جامع یا توافق‌نامه‌های جمعی در آلمان
این نوع قراردادها با مشارکت نمایندگان کارفرما و اتحادیه‌های کارگری تنظیم می‌شوند و هدف اصلی آن‌ها حفظ تعادل در منافع طرفین و تثبیت شرایط عادلانه کاری است. در قانون کار آلمان، این توافق‌نامه‌ها نه‌تنها اعتبار قانونی دارند بلکه در بسیاری از صنایع، مبنای تعیین دستمزد، ساعات کاری، مرخصی، امنیت شغلی و سایر حقوق شغلی تلقی می‌شوند.
به‌عنوان مثال، در صنایع فلز و برق، توافق‌های جمعی توانسته‌اند سطح دستمزدها را تا بیش از ۱۰ درصد نسبت به قراردادهای غیرجمعی افزایش دهند. طبق اطلاعات ارائه‌شده در قانون جدید کار در آلمان، اگر یک شرکت عضو سازمان کارفرمایی طرف قرارداد جمعی باشد، تمام کارمندان آن شرکت مشمول مفاد این توافق‌نامه هستند؛ حتی اگر شخصا عضو اتحادیه کارگری نباشند.
کارفرمایانی که از این نوع توافق‌ها تبعیت نمی‌کنند، موظف‌اند حداقل شرایط تعیین‌شده در قانون کار در آلمان را رعایت کنند، در غیر این صورت مشمول پیگرد قانونی می‌شوند. این ساختار قانونی به‌ویژه برای مهاجران و کارمندان خارجی در آلمان مزیت بزرگی دارد؛ زیرا تضمینی برای برخورداری از حقوق برابر با سایر کارکنان فراهم می‌کند. افرادی که قصد فعالیت در بازار کار آلمان را دارند، باید از تفاوت بین قراردادهای فردی و توافق‌نامه‌های جمعی آگاه باشند تا در زمان استخدام، تصمیم‌گیری دقیق‌تری داشته باشند.
قانون کار آلمان و سیاست‌های ضد تبعیض شغلی
یکی از اصول مهم در قانون کار آلمان، ممنوعیت هرگونه تبعیض در محیط کار است. بر اساس قانون برابر حقوق عمومی یاAGG، هیچ‌کس نباید به دلایلی چون نژاد، قومیت، جنسیت، سن، مذهب، عقاید سیاسی یا گرایش جنسی مورد تبعیض قرار گیرد. این قانون از سال ۲۰۰۶ اجرایی شده و هدف آن ایجاد محیطی عادلانه، بدون تنش‌های نابرابر و با فرصت‌های شغلی برابر برای همه کارکنان است.
مطابق با قانون جدید کار در آلمان، کارفرمایان موظف‌اند شرایط استخدام، ارتقاء، حقوق و مزایا و حتی فسخ قرارداد را بدون اعمال تبعیض انجام دهند. همچنین افراد متضرر از تبعیض می‌توانند حداکثر تا ۲ ماه پس از وقوع، شکایت رسمی ثبت کرده و غرامت دریافت کنند. اهمیت این اصل به‌ویژه در شرکت‌های چندملیتی و محیط‌های کاری بین‌المللی بیشتر است؛ زیرا نیروی کار متنوعی در آن‌ها مشغول به فعالیت است.
اجرای دقیق این سیاست‌ها به نفع مهاجران نیز هست. زیرا بسیاری از افراد غیرآلمانی ممکن است نگران برخوردهای ناعادلانه در محیط کار باشند. دانستن حقوق مربوط به ممنوعیت تبعیض، به آن‌ها اطمینان می‌دهد که قانون از امنیت شغلی و کرامت آن‌ها محافظت می‌کند.
تبعیض بر اساس سن، جنسیت، نژاد، عقیده یا گرایش جنسی
قانون برابر حقوق عمومی در آلمان، به صراحت با هر نوع تبعیض مقابله می‌کند و برابری کامل در فرصت‌های شغلی را الزامی می‌داند. این قانون، پنج حوزه اصلی تبعیض را مشخص کرده است که شامل سن، جنسیت، نژاد یا منشأ قومی، عقاید مذهبی یا سیاسی و گرایش جنسی می‌شود.
برای نمونه، در مواردی دیده شده که برخی کارفرمایان در آگهی استخدام، محدودیت سنی مشخص کرده‌اند یا صرفا از متقاضیان با جنسیت خاصی دعوت به همکاری کرده‌اند. طبق قانون کار آلمان، چنین اقداماتی ممنوع است و فرد متضرر می‌تواند در مراجع قانونی اقامه دعوی کند. همچنین هرگونه برخورد ناعادلانه در محل کار، مانند حذف از جلسات، امتناع از ارتقاء یا دادن وظایف نامرتبط، اگر بر اساس این فاکتورها باشد، مشمول برخورد قانونی خواهد بود.
این بخش از قانون به‌طور ویژه برای مهاجرانی که ممکن است از نظر فرهنگی، زبانی یا ظاهری متفاوت باشند، نقش محافظتی حیاتی دارد. رعایت این اصول نه‌تنها به ارتقاء تنوع در محل کار کمک می‌کند، بلکه منجر به ساختارهای کاری انسانی‌تر و مشارکتی‌تر نیز می‌شود.
نظارت بر اجرای قانون کار در آلمان توسط آژانس‌های دولتی
نظارت بر اجرای دقیق قانون کار آلمان بر عهده نهادهای دولتی مشخصی قرار دارد. مهم‌ترین این نهادها، آژانس اشتغال فدرال (Bundesagentur für Arbeit)، اداره بازرسی کار (Arbeitsschutzbehörde) و نهادهای ایالتی مرتبط هستند. این نهادها وظیفه دارند بر رعایت قوانین مرتبط با شرایط کار، ایمنی، پرداخت دستمزد، ساعات کاری، بیمه و رعایت حقوق شغلی کارمندان نظارت کنند.
بر اساس قانون جدید کار در آلمان، بازرسی‌های دوره‌ای از شرکت‌ها انجام می‌شود تا از انطباق عملکرد کارفرمایان با مقررات اطمینان حاصل شود. در صورتی که تخلفی مشاهده شود، جریمه، اخطار کتبی یا حتی بسته شدن واحد تجاری متخلف می‌تواند در دستور کار قرار گیرد. این ساختار نظارتی دقیق به‌ویژه در صنایع حساس مانند ساخت‌وساز، تولیدات صنعتی و خدمات عمومی کاربرد بالایی دارد.
برای کارگران مهاجر، وجود این نظارت‌ها، نشانه‌ای از اطمینان و حمایت قانونی در محیط کاری است. حتی اگر فردی به‌زبان آلمانی مسلط نباشد، می‌تواند از طریق نمایندگان کارگری یا مترجمان، شکایات خود را به نهادهای نظارتی ارائه دهد. این امر، فرصت بهره‌مندی عادلانه از مزایای شغلی را برای تمامی اقشار فراهم می‌کند.
نقش آژانس اشتغال فدرال در اجرای قانون کار
آژانس اشتغال فدرال (Bundesagentur für Arbeit) یکی از مهم‌ترین نهادهای نظارتی در سیستم کاری آلمان است. وظیفه اصلی این سازمان، تنظیم و نظارت بر بازار کار، حمایت از بیکاران، مدیریت برنامه‌های بازآموزی و همچنین پایش روند رعایت قوانین کار در سطح کشور است.
در قانون کار آلمان، نقش این آژانس فقط به ثبت مشاغل یا پرداخت بیمه بیکاری محدود نمی‌شود. بلکه این نهاد، در بازرسی کارگاه‌ها، ارائه گزارش‌های فصلی از بازار کار و اجرای سیاست‌های عدالت شغلی نیز نقش کلیدی ایفا می‌کند. همچنین اگر کارمندی از اخراج ناعادلانه یا تبعیض شکایت داشته باشد، این آژانس در هدایت او به سمت مراحل قانونی مناسب، مشاوره ارائه می‌دهد.
تغییرات مهم در قانون کار آلمان
در سال‌های اخیر، تغییرات قابل توجهی در قانون کار آلمان اعمال شده‌اند که تأثیر مستقیمی بر حقوق کارکنان و مسئولیت‌های کارفرمایان گذاشته‌اند. این تغییرات نه‌تنها شرایط کار را برای نیروهای داخلی بهبود داده‌اند، بلکه مزیت‌هایی برای مهاجران و افرادی که با ویزای کاری وارد کشور می‌شوند نیز ایجاد کرده‌اند. اطلاع از این تغییرات به‌ویژه برای کسانی که قصد تنظیم قرارداد یا ورود به بازار کار آلمان را دارند ضروری است. در ادامه به مهم‌ترین تغییرات اخیر اشاره می‌کنیم:
- مدت زمان اطلاع اخراج برای کارکنان با سابقه بیشتر، اصلاح شده و حقوق حمایتی گسترده‌تری برای افراد آسیب‌پذیر فراهم شده است.
- الزامات مربوط به محتوای قراردادهای کاری در قانون جدید دقیق‌تر شده و اطلاعاتی مانند تاریخ شروع، عنوان شغلی، محل کار، میزان دستمزد، ساعات کاری و دوره‌های آزمایشی باید به‌صورت کتبی ثبت شوند.
- حمایت‌های قانونی برای کارکنان قراردادی افزایش یافته و شرکت‌ها ملزم به رعایت شرایط برابر بین کارمندان دائم و موقت شده‌اند.
- اجرای سیاست‌های شفافیت اطلاعاتی در محل کار الزامی شده و کارفرمایان باید تمامی اطلاعات مرتبط با حقوق، مزایا و نحوه محاسبه مالیات را در اختیار کارمندان قرار دهند.
تغییرات کلیدی در قانون جدید کار در آلمان
| تأثیر عملی بر کارکنان | وضعیت جدید | وضعیت قبلی | عنوان تغییر |
| افزایش حقوق ماهانه برای کارکنان کم‌درآمد | ۱۲.۴۱ یورو در ساعت | ۱۲ یورو در ساعت | حداقل دستمزد قانونی |
| ارتقاء تعادل بین کار و خانواده | ۱۰ روز مرخصی با حقوق | غیرفعال یا محدود | مرخصی زایمان برای پدران |
| کاهش عدم اطمینان شغلی | حداکثر ۲ بار تمدید در ۴ سال | تا ۵ سال بدون محدودیت تکرار | قراردادهای موقت در استخدام دولتی |
| امنیت بیشتر برای بیماران شاغل | معافیت مالیاتی و حفاظت از اخراج | فاقد قوانین حمایتی خاص | حمایت از بیماران مزمن |
| انعطاف بیشتر در کار حضوری و دورکاری | رسمی‌سازی در قانون کار آلمان | فقط به‌صورت پایلوت در شرکت‌ها | گسترش قراردادهای کاری هیبریدی |
افزایش حداقل دستمزد و تغییر در قوانین اخراج
افزایش حداقل دستمزد به ۱۲ یورو در ساعت، یکی از تحولات اصلی در قانون کار آلمان بوده است. این اقدام، بخش قابل توجهی از نیروی کار را که در مشاغل کم‌درآمد فعال هستند، تحت تأثیر قرار داده است. علاوه بر آن، در قانون جدید کار در آلمان، کارفرمایان موظف شده‌اند نرخ‌های حداقلی دستمزد را به‌طور شفاف در قرارداد کاری قید کنند تا از بروز اختلافات جلوگیری شود.
در بخش قوانین مربوط به اخراج نیز اصلاحاتی صورت گرفته است. از جمله الزام به ارائه دلایل قانونی مستند برای فسخ قرارداد و تمدید زمان اطلاع اخراج برای کارکنانی که سابقه بیش از دو سال دارند. همچنین در موارد خاص مانند اخراج مادران باردار، افراد دارای معلولیت و نمایندگان کارگری، کسب مجوز رسمی از نهادهای نظارتی الزامی شده است. این تغییرات با هدف افزایش ثبات شغلی و پیشگیری از اخراج‌های خودسرانه تصویب شده‌اند.
تأثیر قوانین جدید بر ویزای کاری و قراردادهای موقت
از جمله اینکه مدت‌زمان قراردادهای موقت که قبلا محدود به ۲۴ ماه بود، اکنون می‌تواند با دلایل موجه به ۴۸ ماه افزایش یابد. این انعطاف‌پذیری باعث شده بسیاری از شرکت‌ها بتوانند با خیال راحت‌تری نیروی کار خارجی جذب کنند. از سوی دیگر، شفاف‌سازی مفاد قرارداد کاری به‌صورت کتبی، برای دریافت ویزای کاری یا تمدید اقامت کاری ضروری شده است.
سفارت‌ها و ادارات مهاجرت تنها قراردادهایی را معتبر می‌دانند که شامل اطلاعات کامل و دقیق درباره شغل، ساعات کاری، حقوق پایه، نوع قرارداد و مدت اعتبار آن باشد. بنابراین افرادی که قصد استفاده از فرصت‌های شغلی در آلمان را دارند، باید حتما با اصول قانون کار آلمان آشنا باشند تا در مراحل مهاجرت با مشکلی مواجه نشوند.
اجزای کلیدی قرارداد کاری در آلمان
قانون کار آلمان به‌طور شفاف الزامات محتوایی قرارداد را مشخص کرده است و این الزام به‌ویژه در قانون جدید کار در آلمان با دقت بیشتری پیاده‌سازی شده است. کارمندانی که با ویزای کاری وارد می‌شوند یا متقاضی تغییر شغل هستند، باید بدانند که این اجزا در هر قرارداد استاندارد لحاظ می‌شود. در ادامه اجزای کلیدی قرارداد کاری آلمانی را فهرست کرده‌ایم:
- نام کامل کارفرما و کارمند به همراه اطلاعات تماس رسمی طرفین
- تاریخ شروع همکاری و در صورت موقتی بودن، تاریخ پایان قرارداد
- محل کار دقیق به همراه اطلاعاتی درباره جابجایی احتمالی یا کار از راه دور
- عنوان شغلی، وظایف اصلی و مشخصات شغل
- میزان ساعات کاری هفتگی و روزهای کاری متعارف
- مبلغ دستمزد ناخالص ماهانه یا ساعتی و زمان پرداخت آن
- جزئیات مربوط به مرخصی سالانه، بیماری و سایر انواع مرخصی
- مدت دوره آزمایشی و شرایط تمدید یا پایان آن
- بندهای مربوط به فسخ قرارداد و شرایط اطلاع قبلی
- سایر شرایط خاص مرتبط با بیمه، مالیات و مزایای جانبی
الزامات محتوایی قرارداد کاری آلمانی
بر اساس قانون کار آلمان، قراردادهای کاری باید به‌صورت کتبی و با ذکر تمام جزئیات مرتبط تنظیم شوند. هدف از این الزام، جلوگیری از سوءتفاهم، دفاع قانونی از حقوق کارمند و شفاف‌سازی روابط شغلی است. در قرارداد باید اطلاعاتی از جمله شروع همکاری، عنوان شغلی، شرح وظایف، محل کار، زمان کاری و میزان دستمزد به‌وضوح قید شود.
در قانون جدید کار در آلمان، الزاماتی برای شفافیت بیشتر تعیین شده‌اند. برای مثال، کارفرما موظف است علاوه بر موارد فوق، تاریخ پرداخت دستمزد، نحوه محاسبه مالیات، شرایط اخراج، مزایای شغلی، مرخصی‌ها و نحوه رسیدگی به اختلافات احتمالی را نیز در قرارداد بیاورد. اگر یکی از این موارد ذکر نشود، قرارداد از نظر قانونی ناقص تلقی شده و ممکن است در اداره مهاجرت یا دادگاه کار رد شود.
نکات مهم درباره محل کار و مالیات منطقه‌ای
در قانون کار آلمان، محل انجام کار باید به‌صورت دقیق در قرارداد ذکر شود. این موضوع به دلایل مختلفی از جمله محاسبه مالیات منطقه‌ای، پوشش بیمه‌ای و اعمال قوانین ایالتی اهمیت دارد. محل کار می‌تواند شامل یک آدرس مشخص یا ترکیبی از چند محل (مانند دفاتر مختلف یا امکان دورکاری) باشد.
همچنین کارکنان مهاجر به‌ویژه باید به این نکته توجه کنند، زیرا هرگونه تغییر در محل کار می‌تواند بر نوع بیمه سلامت، پرداخت‌های اجتماعی و حتی وضعیت اقامت آن‌ها اثر بگذارد. آگاهی از این نکات، مانع از بروز اختلافات حقوقی و مالی در آینده خواهد شد.
جمع بندی
قانون کار آلمان چارچوب اصلی روابط کاری بین کارمند و کارفرما را تعریف می‌کند. در این مقاله، با نگاهی عمیق به موضوعات کلیدی مانند مرخصی والدین، ساعت کاری استاندارد، قراردادهای کاری و سیاست‌های ضد تبعیض پرداختیم. همچنین یاد گرفتیم که نقش آژانس اشتغال فدرال در اجرای قانون تا چه اندازه حیاتی است. اگر شما به دنبال مهاجرت، استخدام یا ادامه فعالیت حرفه‌ای در آلمان هستید، شناخت این اصول قانونی ضروری است.
برای بررسی دقیق‌تر شرایط شغلی و مشاوره درباره مسیر اقامت کاری، پیشنهاد می‌کنیم سایر مقالات وب‌سایت موسسه مهاجرتی هما را نیز مطالعه کنید. از تجربیات تخصصی ما برای تصمیم‌گیری بهتر بهره‌مند شوید.
سوالات متداول
- حداکثر چند روز در سال می‌توان از مرخصی با حقوق استفاده کرد؟
بر اساس قانون کار، هر کارمند تمام‌وقت حداقل ۲۰ روز مرخصی با حقوق دارد که در قراردادهای جمعی می‌تواند افزایش یابد.
- آیا والدین همزمان می‌توانند از مرخصی والدین استفاده کنند؟
بله؛ پدر و مادر می‌توانند با هم مرخصی والدین بگیرند، البته تا سقف ۳۶ ماه پس از تولد کودک.
- برای تنظیم قرارداد کار جدید، چه اطلاعاتی باید درج شود؟
اطلاعات شخصی، عنوان شغلی، میزان حقوق، ساعات کاری، دوره آزمایشی و محل کار باید به‌صورت شفاف در قرارداد بیاید.
- در چه مواردی اخراج فوری بدون اخطار مجاز است؟
اگر کارمند مرتکب نقض جدی مانند دزدی، خشونت یا افشای اطلاعات محرمانه شود، کارفرما می‌تواند بدون اخطار، او را اخراج کند.
