کشور آلمان با اقتصاد قدرتمند، استاندارد بالای زندگی و سیستم آموزشی و بهداشتی پیشرفته، جذابیتهای فراوانی برای زندگی و کار دارد. در این مقاله بهطور کامل و جامع، شرایط زندگی در آلمان در سال 2025 را بررسی میکنیم. موضوعاتی مانند شرایط کلی زندگی، مزایا و معایب زندگی در آلمان، هزینهها (اعم از زندگی عمومی و دانشجویی)، بازار کار و اقتصاد، فرهنگ و دین مردم، وضعیت مهاجران و پناهندگان، آبوهوا، امنیت، مسکن، درآمدها و … بررسی خواهند شد.
شرایط زندگی در آلمان از نگاه کلی
آلمان کشوری توسعهیافته در قلب اروپا با جمعیتی حدود ۸۴ میلیون نفر است. کیفیت و شرايط زندگي در المان
بهطور کلی بسیار بالا محسوب میشود. طبق شاخصهای بینالمللی، آلمان جزو کشورهای برتر جهان از نظر کیفیت زندگی قرار دارد و اقتصاد آن در سالهای اخیر همچنان قدرتمند باقی مانده است. نرخ جرم و جنایت در آلمان پایین بوده و از نظر امنیت شخصی، شهرها و مناطق کشور آلمان برای زندگی امن تلقی میشوند.
از نظر ترکیب جمعیتی، جامعه آلمان متنوع شده و حدود 28% از جمعیت آن مهاجران هستند. زبان رسمی این کشور آلمانی است، اگرچه زبانهای اقلیت مانند دانمارکی، انگلیسی، سوربی، رومانی و فریسی نیز به رسمیت شناخته شدهاند. از نظر مذهبی و شرايط زندگي در المان، این کشور به طور سنتی تحت تأثیر مسیحیت (کاتولیک و پروتستان) بوده است. اسلام به دلیل مهاجرت، به ویژه از ترکیه، بزرگترین دین اقلیت محسوب میشود. فرهنگ آلمانی اغلب با ارزشهایی مانند وقتشناسی، کارایی، نظم و رکگویی شناخته میشود، اما همچنین دارای تنوع منطقهای قوی در آداب و رسوم، گویشها و غذاها است. آلمانیها به تاریخ خود در فلسفه، موسیقی کلاسیک، ادبیات و مهندسی افتخار میکنند و زندگی اجتماعی اغلب حول محور باشگاهها و انجمنها (Vereine) شکل میگیرد. در بخشهای بعدی، جزئیات بیشتری درباره هر یک از جنبهها مهم شرايط زندگي در آلمان ارائه میشود.
مزایای زندگی در آلمان
زندگی در آلمان برای مهاجران و ساکنین این کشور مزایای زیادی به همراه دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
- اقتصاد قدرتمند و فرصتهای شغلی فراوان: آلمان بزرگترین اقتصاد اروپا و چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا است. نرخ بیکاری در این کشور پایین و بازار کار به خصوص برای نیروهای متخصص بسیار پررونق است. صنایع مهندسی، IT، خودرو، صنایع شیمیایی و پزشکی آلمان در جهان پیشرو هستند و شرکتهای معتبری در شهرهای مختلف آن مستقرند. بر اساس آمارها در سال ۲۰۲4 حدود ۱٫۵ میلیون موقعیت شغلی در آلمان خالی بوده است. که نشاندهنده تقاضای بالای نیروی کار و فرصتهای شغلی گسترده است.
- کیفیت بالای نظام آموزشی و پژوهشی: تحصیل در آلمان تا سطح دانشگاه دولتی تقریبا رایگان است. دانشگاههای آلمان جزو برترینهای جهان هستند و مدرک آنها اعتبار بینالمللی دارد. دانشآموزان از دبستان تا دبیرستان تحت آموزش باکیفیت قرار میگیرند و سیستم آموزش فنیوحرفهای آلمان (آوسبیلدونگ) نیز بسیار موفق عمل کرده است.
- خدمات درمانی عالی و بیمه همگانی: نظام بهداشت و درمان آلمان از باکیفیتترینها در دنیا است و تمام ساکنان باید تحت پوشش بیمه درمانی باشند.
- امنیت و ثبات اجتماعی: آلمان از نظر امنیتی کشور بسیار مطمئنی است. نرخ جرم خشونتآمیز پایین است و پلیس و نیروهای امدادی از کارآمدترینها در اروپا هستند. آلمان همچنین یکی از مقامهای برتر شاخص صلح جهانی را داراست و شهروندان آن احساس امنیت بالایی دارند.
- زیرساختهای پیشرفته و رفاه اجتماعی: از سیستم حملونقل عمومی گسترده (قطار، مترو، اتوبوس) گرفته تا جادههای مدرن و امکانات شهری (پارکها، کتابخانهها، مراکز فرهنگی)، زیرساختهای آلمان زندگی روزمره را آسان میکنند.
- تعادل کار و زندگی و مرخصیها: قوانین کشور آلمان برای زندگی و کار به گونهای است که تعادل بین زندگی کاری و شخصی حفظ شود. ساعت کاری استاندارد حدود ۳۸ تا ۴۰ ساعت در هفته است و اضافهکاری شدید رایج نیست. کارکنان تماموقت حداقل ۲۰ روز مرخصی باحقوق در سال دارند.
- محیط چندفرهنگی و موقعیت مرکزی در اروپا: زندگی در آلمان شما را در مرکز اروپا قرار میدهد؛ امکان سفر آسان به کشورهای همسایه برای تفریح یا کار فراهم است.
- امکان تحصیل رایگان در آلمان در مقاطع و رشته های مختلف تحصیلی
انواع هزینه زندگی در آلمان
بر اساس دادههای رسمی اداره آمار فدرال آلمان، متوسط هزینه های زندگی در آلمان در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۸۴۶ یورو بوده است. البته با در نظر گرفتن نرخ تورم سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، تخمین زده میشود که این رقم در سال ۲۰۲۵ برای حفظ همان سطح زندگی به حدود ۳۱۵۴ یورو در ماه برای هر خانوار برسد.
اما اگر فردی مجرد باشید و بخواهید تخمین بزنید حداقل چقدر در ماه برای زندگی در آلمان نیاز دارید، منابع مختلف مانند سایت های Numbeo یا expatica ارقام حدود ۹۵۰ تا ۱۰۰۰ یورو در ماه را به عنوان حداقل هزینه زندگی در
آلمان برای یک نفر (بدون احتساب اجاره خانه) ذکر کردهاند. برای مثال، وبسایت Numbeo برآورد کرده است که در سال ۲۰۲۵ یک فرد تنها به طور میانگین ~۱۰۰۰ یورو در ماه (بدون اجاره مسکن) نیاز دارد و هزینه زندگی خانواده 4 نفره در آلمان حدود ۳۳۹۶ یورو در ماه (بدون اجاره) خواهند بود. در جدول زیر، میانگین هزينه زندگي در المان با توجه به قیمتت حدودی برخی اقلام (برای یک زندگی معمولی در سال ۲۰۲5) آمده است:
عنوان هزینه | میانگین هزینه ماهانه (یورو) |
هزینه خورد و خوراک در آلمان | ۴۰۰ |
مسکن (اجاره + قبوض) | ۹۵۰ |
حملونقل (عمومی یا خودرو) | ۳۰۰ |
بیمه درمانی و بهداشت | ۲۰۰ |
تفریح، ورزش و فرهنگ | ۲۰۰ |
سایر هزینهها (پوشاک، تلفن، اینترنت و …) | ۲۰۰ |
جمع کل (ماهانه) | حدود ۲۳۰۰ |
توضیح کنید که ارقام بالا به خصوس در بخش هزینه خورد و خوراک در آلمان به صورت میانگین تقریبی ذکر شدهاند. برای فرد مجرد ممکن است مجموع هزینه های زندگی در آلمان (حدودی ۱۵۰۰ یورو) و برای یک خانواده چهار نفره بیشتر و بالای ۳۰۰۰ یورو باشد.
هزینه زندگی دانشجویی در آلمان
هزینه های زندگی برای دانشجویان معمولا کمتر از میانگین جمعیت عمومی است، چرا که دانشجویان اغلب زندگی سادهتر و کمهزینهتری دارند. دولت آلمان هر سال رقمی را به عنوان حداقل هزینه ماهانه دانشجو اعلام میکند که معمولا مبنای تمکن مالی برای ویزای دانشجویی نیز قرار میگیرد. طبق گزارش سازمان تبادلات آکادمیک آلمان (DAAD)، میانگین هزینه زندگی در آلمان برای ماهانه یک دانشجو حدود ۸۵۰ تا ۹۵۰ یورو برآورد میشود .البته این عدد میانگین است و برخی دانشجویان با صرفهجویی ممکن است با ۷۰۰ یورو در ماه هم زندگی کنند، در حالیکه در شهرهای گرانی مثل مونیخ ممکن است هزینه دانشجو به ۱۲۰۰ یورو هم برسد. در جدول زیر، میانگین برخی هزینههای دانشجویی ماهانه در آلمان آمده است:
عنوان هزینه | میانگین هزینه ماهانه (یورو) |
اجاره مسکن دانشجویی (خوابگاه یا اتاق اشتراکی) | ۳۰۰ یورو |
خوراک | ۲۰۰ یورو |
بیمه درمانی دانشجویی | ۱۱۰ یورو |
حملونقل (با تخفیف دانشجویی) | ۵۰ یورو |
خرید کتاب و لوازم تحصیلی | ۳۰ یورو |
تفریح و ورزش | ۵۰ یورو |
سایر هزینهها | ۱۰۰ یورو |
جمع کل (ماهانه) | حدود ۸۴۰ یورو |
فرهنگ و دین مردم آلمان
فرهنگ آلمان مبتنی بر ارزشهایی چون نظم، وقتشناسی، صداقت و سختکوشی است. مردم آلمان در برخورد اولیه رسمی و مودب هستند و برای حریم شخصی اهمیت قائلاند. در عین حال، پس از آشنایی بیشتر، روابطشان صمیمی و قابل اعتماد میشود. در این بخش نگاهی به جنبههای مهم فرهنگ عمومی و باورهای دینی در جامعه آلمان داریم
- زبان و ارتباطات: زبان رسمی آلمان، آلمانی است که اکثریت قریببهاتفاق مردم به این زبان صحبت میکنند. سطح زبان انگلیسی در بین نسلهای جوانتر و در شهرهای بزرگ نسبتا خوب است، اما برای ادغام واقعی در جامعه نیاز به یادگیری آلمانی دارید. در ارتباطات روزمره، آلمانیها صریح و رک صحبت میکنند و تعارفات معمول در فرهنگ شرقی کمتر رایج است.
- دین و مذهب: آلمان کشوری سکولار است اما از نظر تاریخی سنتهای مسیحی در آن ریشهدار است. بر اساس آمار ۲۰۲۳، حدود ۴۶٪ مردم آلمان بدون وابستگی دینی هستند (خود را بیدین میدانند). در میان دینداران، بزرگترین گروه مسیحیان هستند که تقریبا نیمی از جمعیت را شامل میشوند. مسلمانان حدود ۵٪ جمعیت را تشکیل میدهند. سایر ادیان مانند ارتدوکسهای شرقی (~۱٫۵٪)، یهودیان (~۰٫۲٪) و بوداییها و هندوها سهمهای کوچکی دارند.
- هنر و ادب: آلمان به کشور شاعران و متفکران شهرت دارد. میراث ادبی، موسیقی کلاسیک (با نامهایی چون بتهوون، باخ، برامس)، فلسفه (کانت، هگل، نیچه) و هنرهای تجسمی غنی دارد. دولت برای فعالیتهای فرهنگی بودجه زیادی صرف میکند. تقریبا هر شهر بزرگ چندین موزه، سالن کنسرت، تئاتر و کتابخانه عمومی مجهز دارد که دسترسی عموم مردم به هنر و فرهنگ را فراهم میکنند.
امنیت کشور آلمان برای زندگی
امنیت یکی از نقاط قوت آلمان به شمار میآید و بسیاری از مهاجران به خاطر احساس امنیت بالایی که در شهرهای آلمان دارند، از زندگی در این کشور رضایت دارند. نرخ جرم و جنایت در آلمان پایین و طی دهه گذشته روند کاهشی داشته است. در ادامه ابعاد امنیت در آلمان را بررسی میکنیم:
- جرایم خشن: میزان وقوع جرایم خشونتآمیز جدی (مثل قتل، حمله شدید) در آلمان بسیار کم است. برای نمونه، نرخ قتل عمد در آلمان حدود ۱ در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال است که در مقایسه با میانگین جهانی (حدود ۶ در ۱۰۰ هزار) رقم بسیار پایینی است. حمل سلاح گرم توسط افراد عادی تقریبا وجود ندارد و قوانین سلاح بسیار سختگیرانه است.
- جرایم مالی و سرقت: در شهرهای بزرگ، جیببری یا سرقتهای کوچک ممکن است رخ دهد، اما با احتیاط و رعایت موارد ایمنی میتوان احتمال آن را کاهش داد. مثلاً باید مراقب کیف پول در اماکن شلوغ بود یا در قطار شلوغ حواستان به تلفن همراهتان باشد.
- امنیت زنان و کودکان: آلمان به عنوان کشوری امن برای زنان شهرت دارد. زنان میتوانند مانند مردان بدون مزاحمت در شهر تردد کنند. البته مانند هر جای دیگر، احتیاط در ساعات خیلی دیر شب یا در محلههای ناشناس بد نیست، اما میزان خشونت علیه زنان پایین است. قوانین سختی علیه آزار جنسی وجود دارد و جنبشهای اجتماعی در این زمینه فعالند. کودکان نیز در امنیت خوبی هستند؛ آدمربایی یا خشونت علیه کودکان نادر است و مدارس محیط امنی دارند.
- امنیت امکان و شهر: طبق نظرسنجیهای اتحادیه اروپا، درصد زیادی از ساکنان آلمان میگویند در محله زندگیشان احساس امنیت میکنند و مشکل جدی با جرم و جنایت ندارند. حتی در شهرهای بزرگ مثل مونیخ و زندگی در هامبورگ، رفتوآمد شبانه با مترو برای اکثریت مردم عادی است. سیستم روشنایی خیابانها خوب است و دوربینهای نظارتی در اماکن پرتردد نصب شدهاند.
شرایط زندگی در آلمان برای پناهندگان
کشور آلمان بزرگترین میزبان پناهندگان در اتحادیه اروپا و سومین در جهان است، بهطوری که حدود ۲٫۵ میلیون پناهنده در آلمان حضور دارند.
- افرادی که وارد آلمان شده و درخواست پناهندگی میکنند، ابتدا به مراکز پذیرش اولیه (Erstaufnahmeeinrichtung) منتقل میشوند. هر ایالت استانداردهایی برای این اقامتگاهها دارد؛ به طور مثال در ایالت بادن-وورتمبرگ حداقل فضای زندگی برای هر پناهجو ۴٫۵ متر مربع تعیین شده است، در حالی که در برخی دیگر از ایالتها ۶ تا ۷ متر مربع فضا در نظر گرفته میشود. سطح امکانات در اقامتگاهها بسیار ابتدایی است.
- پناهجویان در آلمان تحت قانون مزایای پناهجویان (Asylbewerberleistungsgesetz) از کمکهزینه مالی مختصری برخوردار میشوند. این کمکهزینه بسته به وضعیت (اسکان در کمپ با غذای تأمینشده یا زندگی در اقامتگاه مستقل) متفاوت است. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۴ یک فرد مجرد پناهجو حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ یورو در ماه کمک نقدی دریافت میکرد.
- با وجود تلاشهای انجامشده، پناهندگان در آلمان با مشکلاتی مواجهاند. پروسه رسیدگی به پرونده پناهندگی ممکن است ماهها یا حتی سالها طول بکشد و این بلاتکلیفی برای افراد دشوار است. یادگیری زبان آلمانی برای بسیاری از پناهجویان سخت است. همچنین رقابت برای مسکن ارزانقیمت در شهرهای بزرگ شدید است. از نظر اجتماعی، ادغام کامل زمانبر است و یافتن شغل متناسب با مهارت چالشبرانگیز است.
شرایط آبوهوایی آلمان برای زندگی
آلمان دارای اقلیم معتدل چهار فصلی است. زمستانها عموما سرد هستند، با دمای میانگین صفر تا پنج درجه سانتیگراد در شمال و غرب که گاهی به زیر صفر میرسد و در مناطق جنوبی و کوهستانی مانند بایرن تا منفی ده درجه یا کمتر نیز کاهش مییابد. در حالی که تابستانها ملایم تا گرم با میانگین دمای بیست تا بیست و پنج درجه هستند، هرچند موجهای گرما میتوانند دما را به سی تا سی و پنج درجه نیز برسانند. بارش در سراسر کشور نسبتا فراوان است. یکی از ویژگیهای بارز آلمان، ساعات آفتابی کمتر به خصوص در زمستانهای کوتاه و غالبا ابری است که میتواند برای تازهواردان چالشبرانگیز باشد، هرچند تابستانها با روزهای بلند و آفتابیتر این کمبود را جبران میکنند.
شرایط اقتصادی کشور آلمان برای زندگی
اقتصاد آلمان موتور محرکه اروپا و یکی از قویترین اقتصادهای دنیاست. این کشور با تولید ناخالص داخلی (GDP) حدود ۴ تریلیون دلار در سال، صنعتی متنوع و صادراتمحور دارد. آلمان نرخ بیکاری نسبتا پایینی دارد (در سالهای اخیر اغلب بین ۳ تا ۶ درصد). با این حال، همچنان بسیاری از صنایع با کمبود نیروی کار ماهر مواجه هستند. به ویژه بخشهایی مانند IT، مهندسی، سلامت (پرستاری و پزشکی) و صنایع دستی با کمبود نیروی متخصص روبرو هستند.
تورم و هزینهها در آلمان
در سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ تورم در آلمان بالاتر از حد معمول (تا ۶٪) بود که به دلیل عوامل جهانی نظیر جنگ اوکراین و افزایش قیمت انرژی رخ داد. این تورم باعث افزایش ملموس هزینههای سوخت، مواد غذایی و اجاره شد. اما پیشبینیها برای ۲۰۲۵ کاهش تورم به حدود ۲٪ است و دولت با کنترل قیمت انرژی و حمایتهای اجتماعی، اثر تورم را مدیریت کرده است. بنابراین انتظار میرود قدرت خرید خانوارها در ۲۰۲۵ نسبت به سال قبل بهتر شود.
مالیات در آلمان
آلمان به داشتن نرخ مالیات نسبتا بالا معروف است. نرخ مالیات بردرآمد (برای درآمدهای متوسط) حدود ۳۰٪ است که البته شامل بیمههای اجتماعی هم میشود. اما در مقابل، خدمات عمومی گستردهای ارائه میگردد (تحصیل رایگان، زیرساخت قوی، بیمه بیکاری و بازنشستگی و …). مالیات بر ارزش افزوده (VAT) نیز ۱۹٪ است که در قیمت کالاها لحاظ میشود. این موضوع یکی از موارد مهم در بررسی مزایا و معایب زندگی در آلمان نیز میباشد.
میانگین درآمد و حداقل حقوق در آلمان
بحث درآمد و حقوق از موضوعات بسیار مهم برای هر کسی است که قصد زندگی و کار در آلمان را دارد. آلمان دارای یک حداقل دستمزد ملی است که هر سال یا دو سال بازنگری میشود.
- حداقل دستمزد ساعتی: ۱۲٫۸۲ یورو (ناخالص) است. این نرخ از ژانویه ۲۰۲۵ اعمال شده و نسبت به ۲۰۲۴ (۱۲٫۴۱ یورو) کمی افزایش یافته است
- با فرض کار تماموقت (۴۰ ساعت در هفته، ~۱۷۳ ساعت در ماه)، حداقل دستمزد ماهیانه حدود 2500 یورو ناخالص خواهد بود. درآمد ناخالص شامل مالیات و کسورات است.
در جدول زیر، چند شاخص کلیدی درآمدی در آلمان را خلاصه کردهایم:
شاخص درآمد | مقدار (یورو) |
حداقل دستمزد ساعتی | ۱۲٫۸۲ یورو |
حداقل دستمزد ماهانه (۴۰ ساعت/هفته) | حدود ۲٬۲۲۰ یورو ناخالص |
میانگین حقوق ناخالص ماهانه | حدود ۴٬۳۰۰ یورو |
میانگین حقوق خالص ماهانه | حدود ۲٬۶۰۰ یورو |
میانگین حقوق سالانه ناخالص | حدود ۵۲٬۰۰۰ یورو |
وضعیت بهداشت و بیمه در آلمان
نظام بهداشت و درمان آلمان یکی از نقاط قوت زندگی در این کشور است. کیفیت خدمات درمانی آلمان بسیار بالا و به استانداردهای جهانی نزدیک است. نکته مهم این است که طبق قانون، همه افراد مقیم آلمان (شهروند یا خارجی) باید تحت پوشش بیمه درمانی باشند؛ در واقع داشتن بیمه سلامت برای اقامت الزامی است. در ادامه، ساختار و ویژگیهای سیستم بهداشت و بیمه آلمان را مرور میکنیم:
- بیمه درمانی اجباری (همگانی): آلمان دارای یک سیستم بیمه درمانی همگانی است که ترکیبی از بیمه دولتی و خصوصی میباشد. حدود ۹۰٪ جمعیت تحت پوشش بیمههای درمانی دولتی (Gesetzliche Krankenversicherung) هستند و بقیه بیمه خصوصی دارند. اگر شما به آلمان مهاجرت کنید و شغل داشته باشید، به طور خودکار بخشی از حقوق شما (حدود ۱۴٪) صرف بیمه درمانی دولتی میشود و کارفرما نیز همین میزان اضافه میکند.
- پوششهای درمانی: بیمه سلامت در آلمان تقریبا تمامی خدمات درمانی معمول را پوشش میدهد؛ از چکآپهای پیشگیرانه تا جراحیهای پیچیده. داروهای تجویزی با پرداخت اندکی (مثلا ۵ یورو برای هر نسخه) توسط بیمار قابل دریافت هستند. خدمات دندانپزشکی هم تا حدودی تحت پوشش است (برای کارهای پایه مثل ترمیم یا کشیدن دندان اما هزینه کارهای زیبایی یا پروتزهای گران توسط بیمه پایه پوشش کامل ندارد و نیاز به بیمه تکمیلی دندان دارد). زنان باردار مراقبتهای دوران بارداری و زایمان رایگان دریافت میکنند. برای کودکان نیز واکسیناسیونها و معاینات دورهای رایگان است.
- کیفیت بهداشت عمومی: آلمان کشوری بسیار تمیز و دارای استانداردهای بالای بهداشت محیط است. آب لولهکشی در همه جا قابل شرب است و کیفیت بسیار بالایی دارد. نظافت اماکن عمومی به خوبی انجام میشود. همچنین امید به زندگی در آلمان بالا است (حدود ۸۱ سال) که نشاندهنده سطح خوب سلامت جامعه است.
تجربه زندگی در آلمان
شاید مطالعه آمارها و اطلاعات فنی درباره زندگی در آلمان مفید باشد، اما هیچ چیز به اندازه شنیدن تجربه زیسته کسانی که در آلمان زندگی کردهاند، تصویر روشنی به ما نمیدهد. در این بخش سعی میکنیم یک دید واقعبینانه از حسوحال زندگی روزمره در آلمان ارائه کنیم و به جنبههایی بپردازیم که مهاجران (از جمله ایرانیان) معمولا در مورد آن صحبت میکنند.
سازگاری اولیه و شوک فرهنگی
برای اکثر مهاجران، ماهها یا حتی سال اول زندگی در آلمان با چالشهای زیادی همراه است. یادگیری زبان آلمانی سخت اما کلیدی است. بسیاری از ایرانیان مقیم آلمان میگویند توصیه مهم این است که “از منطقه امن خود بیرون بیایید و با آلمانیها صحبت کنید”. مردم آلمان ممکن است در ابتدا سرد به نظر برسند، اما اگر شما پیشقدم صحبت شوید (به زبان خودشان)، معمولا دوستانه پاسخ میدهند و کمک میکنند.
روزمرگی و تفریحات
زندگی روزمره در آلمان روال منظمی دارد. ساعت کار ادارات و شرکتها عموما از ۸-۹ صبح تا ۵ عصر است. بعدازظهرها خانوادهها وقت خود را به خرید روزانه، ورزش یا استراحت میگذرانند. فروشگاههای مواد غذایی بیشتر تا ساعت ۸ شب باز هستند و روزهای یکشنبه همه فروشگاهها تعطیلاند. بنابراین افراد خریدهای هفتگی را در روزهای شنبه انجام میدهند و یکشنبه را به استراحت یا گذراندن با خانواده اختصاص میدهند.
برخورد با خارجیها
سوالی که برای ایرانیان مطرح است اینکه آلمانیها چه برخوردی با ما دارند؟ تجربه زندگی ایرانیان در آلمان عموما مثبت است. مردم آلمان نسبت به فرهنگهای دیگر کنجکاو هستند. ممکن است از شما در مورد ایران بپرسند (مثلا درباره غذاهای ایرانی، شهرهای تاریخی یا اوضاع سیاسی) و گفتگوهای دوستانه شکل بگیرد. جامعه ایرانیان در آلمان نیز فعال است؛ در شهرهای بزرگ اغلب فروشگاههای ایرانی، رستورانهای ایرانی و سوپرمارکتهای مواد غذایی حلال وجود دارد. حتی برخی انجمنهای فرهنگی ایرانی جلسات شعر و موسیقی ترتیب میدهند. با تمام این توضیحات بعد از چند سال زندگی در آلمان اگر از یک مهاجر بپرسیم، ایا المان برای زندگی خوب است، به احتمال زیاد جوابشس بله است.
وضعیت مسکن و اجاره خانه در آلمان
در شهرهای بزرگ و دانشگاهی، تقاضا برای اجاره مسکن بالاست و پیدا کردن خانه میتواند چند هفته یا حتی چند ماه زمان ببرد. معمولا خانهها به صورت غیرمبله اجاره داده میشوند؛ حتی در بسیاری موارد آشپزخانه (کابینت و اجاقگاز) هم ندارد و مستأجر باید خودش نصب کند. مبلغی به عنوان ودیعه (Kaution) معادل ۲ یا ۳ ماه اجاره نزد صاحبخانه سپرده میشود و در پایان قرارداد در صورت عدم خسارت، پس داده خواهد شد. افزایش کرایهها در طول اجاره تابع قوانین مشخص است. قیمت اجاره به شهر و منطقه بستگی دارد. گرانترین شهرهای آلمان از نظر اجاره مونیخ، فرانکفورت، اشتوتگارت، هامبورگ و برلین هستند. در مقابل، شهرهای شرق آلمان (لایپزیگ، درسدن، هاله، کمنیتس) و برخی شهرهای کوچکتر غرب اجارههای به مراتب پایینتری دارند. برای درک بهتر، به جدول زیر توجه کنید
شهر | اجاره ماهانه آپارتمان یک خوابه (یورو) |
مونیخ (بالاترین) | حدود ۱٬۵۰۰ € |
هامبورگ | حدود ۱٬۲۰۰ € |
برلین | حدود ۱٬۱۰۰ € |
فرانکفورت | حدود ۱٬۱۰۰ € |
کلن | حدود ۹۰۰ € |
دوسلدورف | حدود ۸۵۰ € |
لایپزیگ | حدود ۷۳۰ € |
هاله (از ارزانترینها) | حدود ۵۶۰ € |
کمنیتس (ارزانترین) | حدود ۳۷۰ € |
علاوه بر اجاره ناخالص (Kaltmiete)، مستأجر معمولا مبلغی را بابت هزینههای جانبی (Nebenkosten) میپردازد که شامل آب، فاضلاب، جمعآوری زباله و شارژ ساختمان است. هزینه برق و گاز (گرمایش) اغلب جداگانه توسط مستأجر به شرکت تأمینکننده پرداخت میشود. متوسط هزینه قبوض برای یک آپارتمان یک خوابه حدود ۱۵۰ تا ۲۵۰ یورو در ماه است که بسته به مصرف میتواند بیشتر یا کمتر شود.
خرید ملک در آلمان
قیمت مسکن در آلمان در دهه گذشته رشد زیادی داشته است. خرید خانه برای مهاجران ممکن است دشوار باشد چرا که معمولاً بانکها وام مسکن (Hypothek) را به افرادی میدهند که اقامت بلندمدت یا شغل پایدار داشته باشند. قیمت کلی خانه در شهرهای مختلف آلمان به شرح زیر است:
شهر | قیمت آپارتمان (مترمربع) | قیمت خانه به یورو (مترمربع) |
مونیخ | 7,079 یورو | 6,041 |
فرانکفورت | 4,024 یورو | 3,448 |
برلین | 5,103 یورو | 3,750 |
هامبورگ | 4,517 یورو | 3,558 |
کلن | 3,579 یورو | 3,121 |
دوسلدورف | 3,300 یورو | 3,130 |
اشتوتگارت | 3,810 یورو | 3,977 |
لایپزیگ | 2,890 یورو | 3,185 |
درسدن | 2,890 یورو | 3,185 |
زندگی ایرانیان در آلمان
جمعیت ایرانیان در آلمان یکی از جوامع مهاجر موفق و شناختهشده در این کشور است. برآورد میشود اکنون بیش از ۳۰۰ هزار نفر ایرانیتبار (شامل مهاجران ایرانی و فرزندان متولد آلمان) در آلمان زندگی میکنند. این جامعه از نظر سطح تحصیلات و موقعیت اجتماعی در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد و بسیاری از ایرانیان نقشهای مهمی در دانشگاهها، بیمارستانها، شرکتها و کسبوکارهای آلمان ایفا میکنند.
ایرانیان عمدتا در شهرهای بزرگ و دانشگاهی آلمان ساکن هستند. برلین، هامبورگ، فرانکفورت، کلن، مونیخ، هانوفر و اشتوتگارت از جمله شهرهایی هستند که جمعیت ایرانی قابل توجهی دارند. برای مثال، هامبورگ میزبان یکی از قدیمیترین انجمنهای ایرانیان است. در کلن و بن نیز به خاطر حضور کارمندان ایرانی در سازمانهای بینالمللی و دانشجویان، جامعه ایرانی فعالی شکل گرفته است. حتی در شهرهای کوچک دانشگاهی (مثل آخن، کارلسروهه، یُنا) نیز گروههای دانشجویان ایرانی دیده میشوند. ایرانیان مقیم آلمان در عرصههای گوناگون موفق بودهاند و در جواب ایا از زندگی در المان راضی هستید، اکثرا از شرایط زندگی خود در آلمان راضی هستند.
خوب است بدانید که شمار قابل توجهی پزشک و دندانپزشک ایرانی در آلمان طبابت میکنند. همچنین اساتید دانشگاه ایرانیتبار در رشتههای مهندسی، علوم و علوم انسانی در دانشگاههای آلمان حضور دارند. رویدادهای فرهنگی ایرانی مانند جشن نوروز هر سال در شهرهای مختلف توسط انجمنهای ایرانی جشن گرفته میشود و حتی آلمانیها نیز استقبال میکنند.
زندگی در آلمان برای مهاجران
علاوه بر ایرانیان، آلمان خانهی ملیتهای گوناگونی از سراسر جهان است و هر سال دهها هزار نفر به عنوان مهاجر کاری، تحصیلی یا خانوادگی وارد این کشور میشوند. زندگی مهاجران در آلمان ابعاد مختلفی دارد که در این بخش به طور کلی بررسی میکنیم:
- پذیرش و اقامت قانونی: مهاجرانی که با ویزای کار یا تحصیلی به آلمان میآیند، معمولا روند مشخصی برای تبدیل وضعیت به اقامت بلندمدت دارند. پس از اتمام تحصیل، فارغالتحصیلان خارجی تا ۱۸ ماه اجازه دارند دنبال کار مرتبط بگردند. کارگران ماهر میتوانند کارت آبی اتحادیه اروپا (EU Blue Card) یا مجوز کار آلمان را دریافت کنند. پس از حدود ۵ سال کار و پرداخت بیمه، امکان دریافت اقامت دائم آلمان وجود دارد. همچنین از سال ۲۰۲۴ قانون جدیدی تصویب شده که مدت لازم برای دریافت شهروندی را از ۸ سال به ۵ سال کاهش میدهد.
- ادغام در جامعه: آلمان برنامههای متعددی برای ادغام مهاجران دارد. مهمترین آن دورههای ادغام (Integrationskurs) است که شامل ۶۰۰ ساعت آموزش زبان آلمانی تا سطح B1 و ۱۰۰ ساعت کلاس آشنایی با جامعه و قوانین کشور آلمان برای زندگی است. دولت همچنین مراکز مشاوره برای مهاجران (migration counseling) ایجاد کرده که به رایگان در زمینههایی چون معادلسازی مدارک تحصیلی، یافتن شغل، مسائل حقوقی اجارهنشینی و … راهنمایی میکنند.
- حقوق و حمایتها: مهاجرانی که اقامت قانونی دارند، تقریبا از تمامی حقوق شهروندی (به جز حق رأی قبل از تابعیت) برخوردارند. آنها در محل کار تحت قوانین کار آلمان محافظت میشوند و حداقل دستمزد، ساعت کار منصفانه، بیمه و مرخصی دارند. در صورت بیکاری میتوانند از بیمه بیکاری استفاده کنند. فرزندان مهاجران حق تحصیل رایگان در مدارس دولتی و استفاده از حمایتهای تحصیلی را دارند. خدمات درمانی همانند شهروندان به آنها ارائه میشود. حتی کسانی که هنوز اقامت دائم ندارند، چنانچه شاغل باشند میتوانند اعضای خانواده درجه یک خود را از طریق ویزای الحاق خانواده به آلمان بیاورند.
- چالشهای مهاجران: مهمترین چالش که تقریبا همه مهاجران ذکر میکنند یادگیری زبان آلمانی است. دیگر چالش عمده، بوروکراسی پیچیده اداری در آلمان است. پر کردن فرمهای متعدد، گرفتن وقت از ادارههای مهاجرت، ثبتنامهای مختلف (مثلاً ثبت آدرس در بدو ورود) که اگر زبان نداین یا راهنما نداشته باشید، میتواند سردرگمکننده باشد.
هلدینگ مهاجرتی هما نیز در کنار شماست تا با مشاورههای تخصصی، مسیر مهاجرت و ادغام در آلمان را برای شما آسانتر کند.
اعیاد و تعطیلات رسمی در آلمان
آلمان دارای مجموعهای از تعطیلات رسمی است که برخی مانند روز سال نو، جمعه نیک، دوشنبه عید پاک، روز کارگر، روز معراج، دوشنبه پنجاهه، روز اتحاد آلمان و دو روز کریسمس (۲۵ و ۲۶ دسامبر) در سراسر کشور رعایت میشوند. علاوه بر اینها، تعطیلات رسمی دیگری نیز وجود دارند که فقط در ایالتهای خاصی معتبر هستند و اغلب ریشه مذهبی (کاتولیک یا پروتستان) دارند. به طور خاص اعیاد و تعطیلات رسمی در آلمان را میتوانید در جدول زیر ببینید:
نام تعطیلی / مناسبت | تاریخ / زمان | نوع | توضیحات / ایالتهای اصلی (برای منطقهای) |
روز سال نو (Neujahrstag) | ۱ ژانویه | سراسری | اولین روز سال میلادی |
روز سه پادشاه (Heilige Drei Könige) | ۶ ژانویه | منطقهای | بایرن (BY)، بادن-وورتمبرگ (BW)، زاکسن-آنهالت (ST) |
روز جهانی زن (Frauentag) | ۸ مارس | منطقهای | فقط برلین (BE) |
کارناوال (Karneval/Fasching) | فوریه (قبل از دوره روزه) | فرهنگی | جشن بزرگ با رژه، بهویژه در کلن، دوسلدورف، ماینتس (Rosenmontag تعطیل غیررسمی) |
جمعه نیک (Karfreitag) | جمعه قبل از عید پاک | سراسری | تعطیلی مذهبی مسیحی |
عید پاک (Ostern) | یکشنبه پس از اولین ماه کامل بهاری (متغیر) | فرهنگی/مذهبی | جشن اصلی مسیحی؛ رسوم تخممرغ رنگی |
روز کارگر (Tag derArbeit) | ۱ مه | سراسری | روز جهانی کارگر |
روز معراج (Christi Himmelfahrt) | پنجشنبه، ۴۰ روز پس از عید پاک (متغیر: مه) | سراسری | تعطیلی مذهبی مسیحی |
عید بدن مسیح (Fronleichnam) | پنجشنبه، ۶۰ روز پس از عید پاک (متغیر: ژوئن) | منطقهای | عمدتاً ایالتهای کاتولیک (BY, BW, HE, NW, RP, SL) |
صلح آوگسبورگ (Augsburger Hohes Friedensfest) | ۸ آگوست | منطقهای | فقط شهر آوگسبورگ (در بایرن) |
مریم عروج (MariäHimmelfahrt)
| ۱۵ اوت | منطقهای | زارلند (SL) و بخشهایی از بایرن (BY) |
اکتبرفست (Oktoberfest) | اواخر سپتامبر تا اوایل اکتبر | فرهنگی | بزرگترین جشن آبجو جهان در مونیخ |
قوانین، آداب و رسوم خاص در آلمان
هر کشوری قوانین و رسوم ویژهای دارد که آشنایی با آنها به مهاجران کمک میکند سریعتر خود را وفق دهند. آلمان نیز دارای برخی قوانین و آداب اجتماعی خاص است که ممکن است در نگاه اول برای تازهواردان عجیب یا متفاوت باشد. در این بخش به چند مورد از مهمترین قوانین و رسوم خاص زندگی در آلمان اشاره میکنیم:
- الزام همراه داشتن کارت شناسایی: طبق قانون آلمان، هر فرد بالای ۱۶ سال که در آلمان زندگی میکند باید همیشه یک کارت شناسایی رسمی همراه داشته باشد. برای شهروندان آلمانی این کارت ملی (Personalausweis) است و برای خارجیان پاسپورت یا کارت اقامت.
- قوانین بازیافت زباله: آلمان در زمینه حفاظت محیط زیست بسیار جدی است. تقریبا همه خانوارها زبالههایشان را بر اساس نوع تفکیک میکنند. ممکن است ابتدا تفکیک این همه دسته کمی سخت باشد اما خیلی زود عادت خواهید کرد. همچنین سیستم Pfand پفاند وجود دارد که بر اساس آن برای بطریها و قوطیهای نوشیدنی مبلغی گروگذاری میکنید (مثلاً ۲۵ سنت در ازای هر بطری پلاستیکی) و با برگرداندن آنها به دستگاههای مخصوص در سوپرمارکتها، آن مبلغ را پس میگیرید.
- قانون سکوت و احترام به همسایه: در آلمان ساعات مشخصی به عنوان زمان استراحت (Ruhezeit) تعریف شده که طی آن ایجاد سر و صدای بلند ممنوع است. معمولاً هر روز از ساعت ۲۲ شب تا ۶ یا ۷ صبح Nachtruhe (آرامش شب) است و روزهای یکشنبه و تعطیلات رسمی کل روز به عنوان Ruhezeit لحاظ میشود. انجام کارهای پر سر و صدا مثل عملیات ساختمانی یا چمنزنی در یکشنبهها ممنوع است.
- قانون بستن کمربند و صندلی کودک: استفاده از کمربند ایمنی برای راننده و تمامی سرنشینان خودرو اجباری است؛ حتی در صندلی عقب باید کمربند بسته شود و جریمه عدم رعایت آن حدود ۳۰ یورو است.
- حداکثر سرعت و رانندگی: آزادراههای آلمان (Autobahn) در دنیا معروفاند چون در بخشهایی از آنها محدودیت سرعت کلی وجود ندارد. اما این به این معنی نیست که هرجا خواستید میتوانید با سرعت دلخواه برانید. در بسیاری از مقاطع محدودیتهایی (مثلاً ۱۲۰ یا ۱۳۰ (km/h) وجود دارد و در داخل شهرها و مناطق مسکونی حداکثر سرعت ۵۰ و در مناطق مسکونی کوچکتر ۳۰ km/h است.
- توجه به علائم و قوانین جزئی: آلمانیها قوانین را حتی اگر به نظر کوچک بیاید جدی میگیرند. برای مثال، عبور عابر پیاده از چراغ قرمز (حتی وقتی خیابان خلوت است) یک تابو محسوب میشود و ممکن است شهروندان تذکر دهند. یا نبستن قلاده سگ در اماکن عمومی که الزام است، بیتوجهی به آن میتواند جریمه در پی داشته باشد. همچنین صحبت با موبایل حین رانندگی (بدون هندزفری) ممنوع و جریمه ۱۰۰ یورویی دارد.
ارزانترین شهر آلمان برای زندگی
هزينه زندگي در المان بسته به شهر محل سکونت میتواند تفاوت چشمگیری داشته باشد. در حالی که شهرهای بزرگی چون مونیخ، فرانکفورت و هامبورگ جزو گرانترینها هستند، برخی شهرها و مناطق آلمان هزینه زندگی بسیار مقرونبهصرفهتری دارند. براساس مقایسه هزینهها (اجاره مسکن، خرید روزانه، حملونقل و …) چند مورد از ارزانترین شهرهای آلمان برای زندگی عبارتاند از:
- کمنیتس (Chemnitz): شهری در ایالت زاکسن در شرق آلمان. کمنیتس به عنوان یکی از ارزانترین شهر آلمان برای زندگی از نظر اجاره مسکن شناخته میشود. یک آپارتمان یکخوابه مرکز شهر در کمنیتس حدود ۳۷۰ یورو اجاره دارد که در مقایسه با شهرهای بزرگ بسیار پایین است. قیمت مواد غذایی، هزینه زندگی در آلمان و خدمات هم در حد متوسط یا پایینتر است.
- هاله (Halle): در ایالت زاکسن-آنهالت واقع شده و شهری دانشگاهی است. اجاره آپارتمان کوچک در مرکز هاله حدود ۵۶۰ یورو است.
- ماگدبورگ (Magdeburg): پایتخت ایالت زاکسن-آنهالت است. متوسط اجاره یک واحد یکخوابه مرکز شهر ~۵۴۰ یورو است.
- بیلهفلد (Bielefeld): در ایالت نوردراین-وستفالن است. این شهر اندازه متوسط (حدود ۳۵۰ هزار نفر) اجارههای خیلی بالایی ندارد. حدود ۵۲۰ یورو برای ۱خوابه با اینکه در غرب آلمان است و اقتصاد قوی دارد، ولی قیمت مسکن و هزینه زندگی در آلمان معقول است.
- زاربروکن (Saarbrücken): مرکز ایالت زارلند در غرب است و اجاره خانه در این شهر نیز پایین میشود. در این شهر اجاره مسکن برای ۱خوابه مرکز شهر حدود ۴۸۰ یورو است.
- لیپزیگ (Leipzig): هرچند لایپزیگ بزرگتر و پررونقتر است، اما هنوز نسبت به مثلا مونیخ یا برلین ارزانتر محسوب میشود. اجاره یکخوابه مرکز شهر حدود ۷۳۰ یورو و در حومه حدود ۵۳۰ یورو است. در جدول زیر مقایسه اجمالی هزینه مسکن در چند شهر ارزان را میبینیم:
شهر | اجاره ۱خوابه (€) | خدمات عمومی (€) | حملونقل (€) | رستوران و تفریح (€) | جمع کل ماهانه (€) |
کمنیتس | ۲۵۰ | ۱۱۰ | ۴۵ | ۹۰ | ۴۹۵ |
گرا | ۲۷۰ | ۱۱۰ | ۴۵ | ۹۰ | ۵۱۵ |
ماگدبورگ | ۳۲۰ | ۱۴۰ | ۵۰ | ۱۲۰ | ۶۳۰ |
هاله (زاله) | ۳۴۰ | ۱۲۵ | ۵۵ | ۱۱۰ | ۶۳۰ |
بیلهفلد | ۵۲۰ | ۱۳۰ | ۶۰ | ۱۲۰ | ۸۳۰ |
زاربروکن | ۴۸۰ | ۱۳۰ | ۶۰ | ۱۲۰ | ۷۹۰ |
به طور کلی کمنیتس با هزینه کل ماهانه حدود ۴۹۵ یورو، ارزانترین شهر در این لیست است. این شهر برای دانشجویان و افرادی با بودجه محدود بسیار مناسب است. همچنین گرا و ماگدبورگ نیز با هزینههای ماهانه زیر ۶۵۰ یورو، گزینههای مقرونبهصرفهای برای زندگی در آلمان محسوب میشوند.
بهترین شهر آلمان برای زندگی و کار
انتخاب بهترین شهر آلمان برای کار و زندگی ۀبرای زندگی بستگی به اولویتها و شرایط هر فرد دارد. برخی به دنبال فرصتهای شغلی بهتر هستند، برخی کیفیت زندگی و امکانات فرهنگی برایشان مهم است و برخی هزینههای معقول را ترجیح میدهند. در ادامه به بررسی بهترین شهر آلمان برای زندگی ایرانیان خواهیم پرداخت:
- مونیخ (München): پایتخت ایالت باواریا در جنوب آلمان از نظر کیفیت زندگی در صدر قرار میگیرد. این شهر ترکیبی از اقتصاد بسیار پویا میزبان شرکتهای بزرگی چون BMW، Siemens، Allianz، نرخ پایین بیکاری، امنیت بالا و فضای فرهنگی غنی است. ضعف مونیخ هزینه بسیار بالای مسکن است که آن را به گرانترین شهر آلمان تبدیل کرده است. با این حال میانگین درآمدها نیز در مونیخ از بالاترینهاست که تا حدی این مشکل را جبران میکند. همچنین مونیخ یکی از زیباترین شهر آلمان برای زندگی نیز شناخته میشود.
- برلین (Berlin): برلین به عنوان پایتخت آلمان، شهری با فضای جوان و پویاست که برای افرادی که به فرهنگ، هنر و زندگی شبانه علاقه دارند فوقالعاده است. استارتاپها و صنایع خلاق در برلین رونق دارند و اجتماع بینالمللی بزرگی از مهاجران شکل گرفته؛ به طوری که انگلیسی در خیلی محیطها رایج است. هزینه زندگی در آلمان یا برلین نسبت به مونیخ حدود 30 درصد پایینتر است. عیب برلین شاید بازار کار محدودتر در برخی حوزهها (مثلا مالی) و مقداری بوروکراسی کندتر نسبت به جنوب باشد.
- هامبورگ (Hamburg): هامبورگ، دومین شهر بزرگ آلمان در شمال کشور، یک شهر بندری ثروتمند است که به ونیز شمال معروف است. سطح زندگی در هامبورگ بالاست. درآمد سرانه بالا، محلههای شیک، سیستم حملونقل کارآمد از مزایای این شهر هستند. این شهر مرکز رسانهها و صنایع خلاق است و بسیاری از مجلات و شرکتهای تبلیغاتی در هامبورگ هستند و همچنین بخشهای لجستیک و کشتیرانی. مردم هامبورگ به ادب و نزاکت شهرت دارند. آبوهوای شهر مرطوب و خنک است.
- فرانکفورت (Frankfurt am Main): فرانکفورت شهری بینالمللی با آسمانخراشهای مدرن و مرکز مالی آلمان و اروپا، واقع در ایالت هسن است. اگر در بانکداری، مالی یا مشاغل مرتبط فعال هستید، فرانکفورت بهترین انتخاب است. دفتر مرکزی بسیاری از بانکهای بزرگ، بازار بورس آلمان و شعب شرکتهای چندملیتی در این شهر است. با این حال برخی احساس میکنند فضای آن نسبت به مثلا برلین یا مونیخ کمتر شخصیتدار است چون تمرکز بر کار و تجارت بیشتر حس میشود.
- کلن (Köln): کلن چهارمین شهر بزرگ آلمان در ایالت نوردراین-وستفالن. این شهر به فضای آزاداندیش و مردم خونگرم مشهور است. کلن یک مرکز رسانهای (تلویزیون و رادیوهای بزرگ آلمان مثل RTL در آن هستند) و همچنین شهر نمایشگاههای تجاری است. دانشگاه کلن یکی از بزرگترین دانشگاههاست که خود موجب جنبوجوش دانشجویی میشود.
بهترین ایالت آلمان برای زندگی
اگر بخواهیم در مقیاس بزرگتر نگاه کنیم، برخی ایالتهای آلمان از نظر تلفیق فرصتهای شغلی، کیفیت زندگی و امکانات، شرایط بهتری دارندو در ادامه برای انتخاب بهترین ایالت آلمان برای زندگی، شرايط زندگي در آلمان و چند ایالت آن را با هم بررسی میکنیم:
- بایرن (Bayern – باواریا): ایالت ثروتمند جنوب آلمان که شهر مونیخ در آن قرار دارد. نرخ بیکاری بسیار پایین، اقتصاد صنعتی قوی (خودروسازی، فناوری) و مناظر طبیعی زیبایی دارد. تنها عیب آن هزینه بالاتر زندگی (بخصوص در مونیخ) است.
- بادن-وورتمبرگ (Baden-Württemberg): همسایه باواریا در جنوبغرب که شهرهای اشتوتگارت، مانهایم و هایدلبرگ را شامل میشود. این ایالت مرکز صنایع مهندسی، خودرو (دفتر مرکزی مرسدس و پورشه در اشتوتگارت) و فناوری است. جالب است بدانید هزینه زندگی در اشتوتگارت و سایر شهرهای این ایالت هم نسبت به درآمد آن مناسب است.
- نوردراین-وستفالن (Nordrhein-Westfalen): پرجمعیتترین ایالت در غرب آلمان با شهرهایی چون کلن، دوسلدورف، دورتموند و اسن است. این منطقه تاریخیا صنعتی بوده (معادن زغالسنگ و فولاد) اما اکنون به یک قطب خدمات، رسانه و فناوری تبدیل شده است. هزینه زندگی در دوسلدورف و سایر شهرها هم معقول است.
- هسن (Hessen): ایالتی در مرکز آلمان که شهر فرانکفورت را در خود دارد. فرانکفورت قلب مالی اروپا است و همین باعث رونق کل ایالت شده است. کیفیت زندگی در شهرهای کوچکتر هسن مثل ویسبادن و دارمشتات بالا است.
- هامبورگ (Hamburg) و برلین (Berlin): هر دو در واقع شهر-ایالت هستند. زندگی در هامبورگ و شرایط این ایالت به خاطر ثروت و زیرساخت قویاش جزو بهترینهاست، و برلین با وجود چالشهای اقتصادی پایتخت، از نظر غنای فرهنگی و پویایی برای زندگی جذاب است.
- برمن (Bremen): برمن یکی از ۱۶ ایالت فدرال آلمان است که شامل دو شهر برمن و بندر برمرهافن میشود. صنایع کلیدی مانند هوافضا (با حضور ایرباس)، خودروسازی (مرسدس بنز)، لجستیک و بنادر (به ویژه در برمرهافن)، صنایع غذایی و انرژیهای تجدیدپذیر، فرصتهای شغلی متنوعی را برای متخصصان دارد. به طور کلی هزینه زندگی در برمن آلمان حدود ۱٬۵۶۸ دلار در ماه برای یک نفر است که تقریباً معادل میانگین ملی آلمان است.
معایب و مشکلات زندگی در آلمان
با همه مزایا و نکات مثبتی که ذکر شد، زندگی در آلمان نیز مانند هر جای دیگر دنیا خالی از عیب و مشکل نیست. آگاهی از این چالشها، معایب و مزایای زندگی در آلمان باعث میشود بهتر بتوانید برای رویارویی با آنها آماده باشید:
- سختی یادگیری زبان آلمانی: شاید از بزرگترین معایب زندگی در آلمان برای مهاجران، زبان آلمانی باشد. آلمانی زبانی نسبتا دشوار است و رسیدن به تسلط بالا زمان میبرد. بدون دانستن آلمانی، پیدا کردن شغل مناسب خارج از شرکتهای بینالمللی دشوار است و در زندگی روزمره هم احساس مشکل خواهید داشت.
- بوروکراسی پیچیده و کاغذبازی: ساختار اداری آلمان بسیار منظم اما پرجزئیات است. برای هر کاری فرمهای طولانی باید پر شود و قوانین دقیق رعایت گردد. از ثبتنامها گرفته تا امور مالیاتی و اداری، همه چیز مستندسازی میشود. این میزان از کاغذبازی و روندهای اداری برای افرادی که از سیستمهای منعطفتر میآیند خستهکننده است.
- آبوهوای ابری و زمستان طولانی: اگرچه اقلیم معتدل آلمان در کل قابل تحمل است، اما خیلی از خارجیها از کمبود آفتاب در پاییز و زمستان شکایت دارند. زمستانهای آلمان میتواند بسیار سرد، ابری و همراه با تاریکی زودهنگام باشد. کوتاهی روز و سرمای هوا در ماههای نوامبر تا فوریه برخی افراد را دچار افسردگی فصلی میکند.
- سردی اولیه در روابط اجتماعی: از دید فرهنگی، آلمانیها در مقایسه با ایرانیها رسمیتر و خشکتر به نظر میرسند. دوستیابی عمیق با افراد محلی زمان میبرد و ممکن است حس کنید همسایه یا همکارتان با وجود ادب و احترام، فاصله زیادی را حفظ میکند. البته پس از مدتی و آشنا شدن با یکی دو آلمانی، میبینید که به محض صمیمی شدن، بسیار دوستهای وفادار و گرمدلی هستند، ولی عبور از آن مرحله رسمی اولیه نیاز به صبر دارد.
- مالیات و کسر از حقوق زیاد: سیستم مالیاتی و بیمه اجتماعی آلمان طوری است که درصد قابل توجهی از حقوق ناخالص شما کسر میشود (برای مالیات، بیمه درمانی، بازنشستگی، بیکاری و…). برای مثال از یک حقوق متوسط ممکن است حدود ۳۰-۴۰٪ مجموعا کسر شود. در ازای آن خدمات دریافت میکنید، اما برخی افراد ترجیح میدهند کنترل بیشتری روی درآمدشان داشته باشند.
- موانع استخدام برای خارجیها: هرچند آلمان به دنبال جذب نیروی متخصص خارجی است، ولی در عمل برای مهاجران خصوصاً غیرEU یافتن کار متناسب با تخصص چالشهایی دارد. تأیید مدرک تحصیلی خارجی، نیاز به تسلط به زبان آلمانی در بسیاری از مشاغل باعث میشود خیلی از مهاجران در سالهای اول در سطح پایینتری از تخصص خود کار کنند یا مدتی بیکار بمانند تا شغل دلخواه را بیابند.
- سختگیری در قوانین روزمره: نظم حاکم بر جامعه آلمان گاهی به شکل سختگیری در موارد جزئی بروز میکند که ممکن است برای مهاجران خوشایند نباشد. مثلا پلیس برای عبور از چراغ قرمز عابر ۵ یورو جریمه مینویسد یا اینکه یکشنبهها حتی چکش زدن به دیوار هم منع شده است.
- فاصله از خانواده و وطن: این جنبهای احساسی است ولی مهم است. زندگی در غربت علیرغم همه امکانات، دوری از خانواده و دوستان قدیمی را به همراه دارد. این یک چالش ذهنی است که باید برای آن آماده بود و تلاش کرد با ساختن جمعهای دوستانه ایرانی یا حتی آلمانی، تا حدی این خلأ را پر کرد.
سخن پایانی
آلمان کشوری است که ترکیبی از اقتصاد نیرومند، نظم اجتماعی، فرهنگ غنی و کیفیت بالای زندگی را به ساکنان خود عرضه میکند. در این مقاله سعی کردیم تصویری جامع از شرايط زندگي در آلمان در سال ۲۰۲۵ ترسیم کنیم. دیدیم که آلمان برای بسیاری از ایرانیان مقصدی جذاب بوده و جامعه ایرانی قابل توجهی در آن شکل گرفته است. امنیت مثالزدنی، تحصیل رایگان، سیستم بهداشتی مطمئن و وفور فرصتهای شغلی مخصوصاً برای متخصصان، از دلایل اصلی انتخاب آلمان به عنوان وطن دوم است.
موسسه مهاجرتی هما با سالها تجربه در همراهی متقاضیان مهاجرت به آلمان، آماده است تا در این مسیر همراه مطمئن شما باشد. کارشناسان ما میتوانند متناسب با شرایط شما، بهترین راهها (مهاجرت کاری به آلمان، مهاجرت تحصیلی به آلمان یا سرمایهگذاری در آلمان) را پیشنهاد دهند و صفر تا صد امور پذیرش، ویزا و اقامت شما را پیگیری کنند.
سوالات متداول
۱. آیا بدون دانستن زبان آلمانی میتوانم در آلمان زندگی کنم؟
در شهرهای بزرگ، بسیاری از جوانان و همکاران ممکن است انگلیسی بلد باشند و کارهای روزمره ساده را بتوانید با انگلیسی انجام دهید. اما برای امور اداری، پیدا کردن شغل مناسب و ارتباطات عمیق اجتماعی حتماً به آلمانی نیاز خواهید داشت.
۲. متوسط هزینه ماهانه زندگی در آلمان چقدر است؟
هزینهها بستگی به شهر و سبک زندگی شما دارد. به طور متوسط، یک فرد مجرد در آلمان حدود ۱٬۵۰۰ تا ۲٬۰۰۰ یورو در ماه هزینه دارد .برای یک خانواده چهار نفره این رقم میتواند بین ۲٬۵۰۰ تا ۳٬۵۰۰ یورو در ماه باشد
۳. وضعیت کار برای مهاجران در آلمان چگونه است؟ آیا به راحتی شغل پیدا میکنم؟
آلمان با کمبود نیروی کار متخصص مواجه است و به طور فعال نیروهای خارجی را جذب میکند. در رشتههای فنی مهندسی، IT، علوم پزشکی، تحقیقاتی و همچنین برخی حرفههای فنی (مانند برقکاری، مکانیکی) شانس کاریابی مهاجران بسیار بالاست.
۴. آیا آلمان کشور امنی برای بزرگ کردن خانواده و آینده فرزندان هست؟
قطعاً. آلمان یکی از امنترین کشورهای دنیا از نظر اجتماعی است و نرخ جرم خشونتآمیز بسیار پایین است. کودکان در محیطی امن رشد میکنند و نظام آموزشی آن رایگان و باکیفیت است
۵. حداقل حقوق در آلمان چقدر است ؟
حداقل دستمزد قانونی در آلمان از ژانویه ۲۰۲۴ ساعتی ۱۲٫۴۱ یورو و در سال ۲۰۲۵ به ۱۲٫۸۲ یورو در ساعت افزایش یافته است.