در دنیای امروز که دانش و مهارت حرف اول را میزند، بودن یک سیستم آموزشی برتر از مهمترین عوامل پیشرفت جوامع و کشورها است. اما برترین نظام آموزشی دنیا کدام است و چه ویژگیهایی دارد؟ در این مقاله جامع از موسسه مهاجرتی هما به بررسی مواردی مانند تعریف سیستم آموزشی موفق و اهمیت آن، شاخصها و معیارهای کلیدی ارزیابی کیفیت آموزش، برترین کشورها از نظر نظام آموزش و پرورش برتر، ویژگیهای مشترک آن ها و سایر موارد مهم خواهیم پرداخت.
سیستم آموزشی چیست؟
سیستم آموزشی مجموعهای سازمانیافته از نهادها، روشها و سیاستها است که به آموزش و پرورش در یک کشور یا منطقه میپردازد. این سیستم شامل همه مقاطع از آموزش اولیه (پیشدبستانی) و ابتدایی تا متوسطه و آموزش عالی یعنی دانشگاهها میشود. هر سیستم آموزشی تعیین میکند که چه چیزی آموزش داده شود (برنامههای درسی)، چگونه آموزش داده شود (روشهای تدریس) و چگونه نتایج سنجیده شود (ارزیابی و امتحانات).
یک سیستم آموزش نوین و مؤثر دارای اجزایی نظیر معلمان آموزشدیده، مدارس و دانشگاههای مجهز، برنامهدرسی بهروز و سیاستهای حمایتی دولت است. در ادامه مقاله خواهیم دید که چگونه این تفاوتها بر کیفیت آموزش مدرن تأثیر میگذارند و چه کشورهایی توانستهاند بهترین نتایج را از سیستم آموزشی خود بگیرند.
اهمیت انتخاب سیستم آموزشی مناسب در دنیا
برای افرادی که به مهاجرت تحصیلی فکر میکنند، شناخت کیفیت آموزش در جهان و کشورهای مختلف بسیار حیاتی است. تحصیل در خارج و در یک کشور با سیستم آموزشی برتر به معنای دسترسی به امکانات بهتر، مدرک معتبرتر و مهارتهای قویتر برای ورود به بازار کار جهانی است. بر اساس گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، یک جمعیت خوبآموزشدیده و دارای مهارت بالا برای رفاه اجتماعی و اقتصادی هر کشور ضروری است. داشتن تحصیلات خوب شانس یافتن شغل مناسب و کسب درآمد بالاتر را افزایش میدهد. همچنین در مقیاس کلان، آموزش نوین و باکیفیت میتواند منجر به کاهش فقر، بهبود سلامت، افزایش برابری جنسیتی و تقویت ثبات و صلح در جامعه شود.
شاخصهای اصلی ارزیابی و انتخاب بهترین سیستم آموزش جهان
برای اینکه بفهمیم یک سیستم آموزشی چقدر موفق است یا در مقایسه با دیگر کشورها چه جایگاهی دارد، نیاز به بررسی شاخصها و معیارهای قابل اندازهگیری داریم. مهمترین شاخصهای جهانی برای ارزیابی سیستمهای آموزشی و تحصیل در بهترین کشورها عبارتاند از:
عملکرد دانشآموزان در آزمونهای بینالمللی
آزمونهایی نظیر PISA برنامه ارزیابی دانشآموزان ۱۵ ساله توسط OECD و TIMSS و PIRLS، سطح مهارتهای دانشآموزان را در موضوعاتی مانند ریاضی، علوم و سواد خواندن میسنجند.
نرخ سوادآموزی و پوشش تحصیلی
درصد باسواد بودن جمعیت بزرگسال و درصد کودکان و نوجوانانی که در مقاطع مختلف ثبتنام کرده یا فارغالتحصیل میشوند، شاخص مهمی از کارایی بهترین سیستم آموزش جهان است. سیستمهای آموزشی برتر معمولا نرخ باسوادی نزدیک به ۱۰۰٪ و پوشش حداکثری تحصیل تا پایان متوسطه دارند.
برابری آموزشی (Equity)
یک سیستم آموزشی ایدهآل با روشهای آموزش موفق، کیفیت تدریس را صرفنظر از پیشینه اجتماعی-اقتصادی دانشآموزان به طور برابر ارائه میکند. در کشورهایی مانند سیستم آموزشی کانادا، استونی، فنلاند و ایرلند مشاهده شده که عملکرد دانشآموزان مستقل از وضعیت اقتصادی خانواده تقریبا یکسان باقی میماند.
کیفیت معلمان و آموزش معلم
سطح تحصیلات، مهارت و انگیزه معلمان از شاخصهای کلیدی کیفیت آموزش پیشرفته است. در بهترین سیستمهای آموزشی دنیا، شغل معلمی بسیار پرطرفدار و رقابتی است و فقط افراد مستعد و علاقهمند میتوانند وارد دانشکدههای تربیت معلم شوند.
برنامههای درسی و متد آموزشی
بهروز بودن محتوای آموزشی، تطبیق آن با نیازهای دنیای مدرن و بهکارگیری روشهای تدریس نوین نیز از معیارهای ارزیابی در کیفیت آموزش در جهان محسوب میشود. یک سیستم آموزشی پیشرو، مهارتهای قرن ۲۱ (مانند تفکر انتقادی، حل مسئله، سواد دیجیتال و همکاری تیمی) را در برنامه درسی خود لحاظ میکند.
نتایج بازار کار و آموزش عالی
ارتباط آموزش پایه با موفقیت در مراحل بالاتر نیز مهم است. نرخ قبولی فارغالتحصیلان دبیرستان در دانشگاهها، رتبهبندی جهانی دانشگاههای آن کشور نظیر رتبهبندی QS یا تایمز و میزان اشتغال فارغالتحصیلان از شاخصهایی است که نشان میدهد سیستم آموزشی موفق تا چه حد افراد را برای آینده آماده میکند.
اکنون که با شاخصهای ارزیابی آشنا شدیم، به سراغ بررسی کشورهایی میرویم که بر اساس این شاخصها صاحب برترین نظامهای آموزشی در دنیا هستند. دقت کنید که اکثر دانشگاهای این کشورها در لیست دانشگاه های مورد تایید وزارت بهداشت و علوم ایران هم هستند.
معیارهای کلیدی برای انتخاب بهترین سیستم آموزشی
علاوه بر شاخصهای کلی ارزیابی که در بخش قبل مطرح شد، زمانی که بحث انتخاب بهترین سیستم آموزش جهان به میان میآید باید به معیارهای کلیدی زیر توجه ویژه داشت:
معیار کلیدی | توضیحات |
کیفیت آموزشی و نتایج یادگیری | روشهای آموزش موفق، بر پایه نتایج آزمونهای بینالمللی، مهارت فارغالتحصیلان و توانایی آنها در حل مسئله و خلاقیت ارزیابی میشود. |
برابری و شمول آموزشی | دسترسی عادلانه به آموزش برای همه اقشار جامعه، بدون تبعیض جنسیتی، نژادی یا طبقاتی با هدف، حذف شکاف بین مدارس ضعیف و ممتاز انجام می شود. |
معلمان توانمند و تربیت حرفهای | جذب افراد مستعد، آموزش باکیفیت، حقوق مناسب و فرصت رشد حرفهای برای معلمان بسیار مهم است. |
برنامهدرسی بهروز و مهارتمحور | تمرکز بر مهارتهای قرن ۲۱ (مانند برنامهنویسی، زبان خارجی، کار گروهی و خلاقیت) در کنار دانش تئوریک از اصول سیستم آموزشی است. |
امکانات و زیرساختهای آموزشی | دسترسی به کلاسهای هوشمند، اینترنت پرسرعت، آزمایشگاههای مجهز و نسبت مناسب دانشآموز به معلم اهمیت دارد. |
پشتیبانی دولتی و ثبات سیاستی | آموزش به عنوان اولویت ملی است که حمایت مالی و سیاستهای پایدار در طول زمان را دارد. |
آموزش عالی و ارتباط با صنعت | وجود دانشگاههای معتبر، امکانات پژوهشی و ارتباط موثر با صنعت از دیگر فاکتورها است. فراهمسازی مسیر ادامه تحصیل و اشتغال برای دانشجویان داخلی و بینالمللی نیز از اولویت هاست. |
به طور خلاصه، بهترین سیستم آموزشی سیستمی جامعنگر است که از پایه تا دانشگاه، آموزش باکیفیت و متناسب با نیازهای روز را ارائه میکند.
برترین کشورها در نظام آموزشی کداماند؟
بر اساس جدیدترین دادهها و گزارشهای بینالمللی در سایت هایی مانند https://www.weforum.org/ چند کشور به عنوان دارنده بهترین نظام آموزشی دنیا شناخته میشوند. در زیر، به چند نمونه از برترین کشورها در آموزش پیشرفته اشاره شده است:
- کشور فنلاند
- کشور سنگاپور
- کشور کره جنوبی
- کشور آمریکا
- کشور کانادا
- کشور سوئیس
- کشور هلند
- کشور بریتانیا
- کشور استونی
- کشور ژاپن
- کشور دانمارک
- کشور آلمان
- کشور اسپانیا
لیست بالا منتخبی از کشورهایی است که در بحث نظام آموزشی پیشتاز هستند. البته کشورهای دیگری مانند استرالیا و نیوزیلند، سیستم آموزشی اسپانیا، فرانسه و چین (با سرمایهگذاری عظیم و بهبود سریع در شاخصهای آموزشی) نیز میتوانند در این فهرست جای بگیرند.
ویژگیهای مشترک بهترین سیستمهای آموزشی دنیا
با بررسی نظامهای آموزشی برتر در کشورهای مختلف، برخی ویژگیهای مهم به چشم میخورند که میان اکثر آنها مشترک است. در زیر به مهمترین این اشاره میکنیم:
- بهترین سیستمها میکوشند آموزش باکیفیت را به همه دانشآموزان صرفنظر از پیشینه آنها ارائه دهند. این کشورها تلاش کردهاند شکاف آموزشی را به حداقل برسانند تا همه کودکان به یک سطح پایه از مهارتها دست یابند.
- در نظامهای آموزشی برتر، معلمی یک حرفه بسیار ارزشمند است. استخدام معلم به آسانی صورت نمیگیرد و فیلترهای گزینشی سختی وجود دارد تا بهترینها وارد کلاس درس شوند. به علاوه معلمان از آموزش مداوم، حقوق مناسب و احترام اجتماعی برخوردارند.
- یک وجه مشترک دیگر، فاصله گرفتن از آموزش صرفا حفظی و تشویق تفکر انتقادی و خلاق در دانشآموزان است. سیستمهای آموزشی موفق به دانشآموزان میآموزند که چگونه فکر کنند نه اینکه فقط چه چیزی را حفظ کنند.
- بسیاری از بهترین سیستمهای آموزشی، روشهای ارزیابی دانشآموزان را متحول کردهاند. آنها به جای برگزاری امتحانات مکرر و استاندارد که استرسزا و صرفا حافظهمحور است، از ارزیابیهای تکوینی، پروژهها و سنجشهای متنوع استفاده میکنند. به طور مثال در فنلاند تا قبل از سن ۱۶ سالگی هیچ آزمون سراسری وجود ندارد.
- تقریبا دولت در همه کشورهای دارای سیستم آموزشی برتر، بودجه قابل توجهی را به آموزش اختصاص میدهند. برای مثال دولت سنگاپور به عنوان پیشرو در رتبه بندی سیستمهای آموزشی سالهاست بخش بزرگی از بودجه را به آموزش اختصاص میدهد. یا کشور آلمان با داشتن یکی از بهترین سیستم آموزشی در دنیا، شرایط خوبی برای تحصیل رایگان در اروپا دارد.
- بهترین سیستمها در برابر تغییرات دنیای مدرن انعطاف دارند. آنها مرتبا برنامههای درسی را بازبینی و بهروز میکنند تا مهارتهای جدید (مثلا سواد دیجیتال، کدنویسی، آموزش محیطزیست و …) وارد کلاس شوند.
- تحقیقات نشان داده پایهریزی آموزش در سالهای اولیه زندگی کودک، تاثیر ماندگاری بر موفقیت تحصیلی آینده دارد. کشورهای با سیستم آموزشی برتر روی آموزش ابتدایی کودکی سرمایهگذاری زیادی میکنند.
با در نظر داشتن این ویژگیهای مشترک، جای تعجب نیست که کشورهایی که چنین خصوصیاتی را در سیستم آموزشی خود دارند، در صدر رتبهبندیهای جهانی قرار میگیرند.
روشهای تدریس در سیستمهای برتر جهان
یکی از تفاوتهای اساسی بین سیستمهای آموزشی سنتی و سیستمهای آموزشی برتر و مدرن، در روشهای تدریس آنهاست. در ادامه به چند روش تدریس رایج در سیستمهای آموزشی پیشرو اشاره میکنیم:
آموزش دانشآموز-محور (Student-Centered Learning)
بر خلاف روشهای قدیمی که معلم سخنران اصلی کلاس دانشآموز صرفا شنونده بودند، در رویکرد دانشآموزمحور تأکید بر نقش فعال دانشآموزان در فرایند یادگیری است. به عنوان مثال، در بسیاری از مدارس برتر جهان مانند فنلاند و کانادا و یا هنگام تحصیل در آلمان کارهای گروهی، پروژههای تحقیقی و بحث و گفتگو جزء عادی کلاس هستند.
یادگیری مبتنی بر پروژه (Project-Based Learning)
این روش که در کشورهای پیشرفته محبوبیت زیادی دارد، دانشآموزان را درگیر پروژههای بلندمدتی میکند که مستلزم تحقیق، همکاری و ارائه خروجی است. برای مثال، ممکن است یک کلاس علوم در استرالیا به جای امتحان، پروژهای در مورد تغییرات اقلیمی انجام دهد.
تدریس خلاقانه و چندحسی
معلمان در برترین نظام آموزشی دنیا، اغلب از روشهای خلاقانه برای تفهیم مطالب استفاده میکنند. برای نمونه، در سنگاپور به عنوان اولین ها در رتبه بندی سیستمهای آموزشی، برای آموزش ریاضیات از روش ” Math Singapore ” استفاده میشود. در ژاپن تکنیک Lesson Study رایج است.
آزادی عمل و ابتکار معلم
در بهترین سیستمها، معلم را مقید به یک متن کتاب یا روش تدریس خاص نمیکنند. معلمان با توجه به شرایط کلاس و نیاز دانشآموزان میتوانند نوآوری در تدریس داشته باشند. برای مثال، در فنلاند هیچ بازرسی بیرونی یا ناظری برای معلمان وجود ندارد و از دهه ۹۰ میلادی بازرسی مدارس لغو شده است.
تاکید بر درک مفهومی به جای حفظ کردن
روش تدریس در اکثر کشورهای پیشرفته و بهترین سیستم آموزشی از جمله شرق آسیا (مانند سنگاپور، کره و ژاپن) طوری طراحی شده که دانشآموزان مفاهیم پایه را عمیقا درک کنند. به عنوان مثال در ریاضیات ابتدا اطمینان حاصل میشود که دانشآموز مفهوم را فهمیده سپس به سراغ فرمول و محاسبه میروند.
کاهش حجم حفظیات و امتحانات
بسیاری از سیستمهای برتر دریافتهاند که آزمونهای پیاپی و تکیه بر حفظیات، خلاقیت و عشق به یادگیری را از بین میبرد. لذا روش تدریس را طوری تنظیم کردهاند که حفظیات به حداقل و فهم و کاربرد به حداکثر برسد.
استفاده از فناوری آموزشی در تدریس
یک معلم در استونی یا کرهجنوبی ممکن است برای توضیح یک مفهوم علمی، از ویدئوهای تعاملی، نرمافزارهای شبیهسازی و تختههای هوشمند استفاده کند تا درس را برای دانشآموزان جذاب و قابل فهم نماید. تکنیکهایی مانند آموزش ترکیبی (Blended Learning) که تلفیق تدریس حضوری و آنلاین است، به طور زیادی در مدارس مدرن رواج یافته است.
نقش فناوری و آموزش دیجیتال برتر در بهترین سیستم آموزشی
فناوری دیجیتال طی دو دهه گذشته به کلاسهای درس راه پیدا کرده و سیستمهای آموزشی پیشرفته بیشترین بهره را از آن بردهاند. نقش فناوری در آموزش دیجیتال برتر را میتوان در چند حوزه اصلی مشاهده کرد:
ویژگیها | توضیحات |
دسترسی گسترده به منابع آموزشی | امکان استفاده از ویدئوها، دورههای آنلاین و کتابخانههای دیجیتال یادگیری را گستردهتر و آسانتر کرده است. نمونه موفق آن کشور استونی با پلتفرم e-School است. |
آموزش مهارتهای دیجیتال | سواد دیجیتال و برنامهنویسی در مدارس کشورهای پیشرفته آموزش داده میشود. این مهارتها جزو ضروریات قرن ۲۱ هستند. |
یادگیری شخصیسازیشده و تطبیقی | نرمافزارهای هوشمند سطح یادگیری دانشآموز را تحلیل و محتوای متناسب ارائه میکنند. این روش به دانشآموزان ضعیف و قوی بهطور جداگانه کمک میکند. |
کلاسهای درس هوشمند و تعاملی | استفاده از تختههای هوشمند، تبلت و آموزش آنلاین یادگیری را جذابتر و مؤثرتر کرده است. |
همکاری و تبادل بینالمللی | پروژههای مشترک آنلاین بین مدارس برتر جهان، دید جهانی و مهارتهای ارتباطی دانشآموزان را افزایش داده است. |
استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل داده | هوش مصنوعی در تحلیل عملکرد، تصحیح آزمونها و آموزش شخصیسازیشده نقش فزایندهای دارد. استونی از پیشگامان این حوزه است. |
نظامهای آموزشی خلاق و نوآور در جهان
علاوه بر کشورهایی که به خاطر عملکرد آزمونهای استاندارد یا میزان بودجه آموزشی مشهورند، برخی نظامهای آموزشی به دلیل نوآوریهای خاص و خلاقیت در روشها مورد توجه جهانی قرار گرفتهاند. در این بخش به چند مثال از نظامهای آموزشی خلاق میپردازیم:
کشور | ویژگیهای مهم آموزش خلاقانه و نوآورانه |
فنلاند | · استفاده از یادگیری پدیدارشناختی (Phenomenon‑based Learning) برای بررسی پروژههای چندرشتهای در کنار هم · کاهش تکالیف منزل و کوتاه کردن ساعت رسمی مدرسه جهت افزایش زمان فعالیت خلاقانه و توازن زندگی دانشآموزی |
ژاپن | · آموزش ارزشهای اخلاقی و مسئولیتپذیری مانند همدلی و نظم در قالب برنامه ساعت اخلاق · تقسیم وظایف نظافتی و مدیریتی به دانشآموزان برای پرورش مشارکت و حس مسئولیتپذیری |
استونی | · اجرای پروژه (Tiigrihüpe) پرش ببر · از دهه ۹۰ برای تجهیز مدارس به اینترنت و کامپیوتر · ایجاد سیستم دولتی-دیجیتال با ثبتنام آنلاین و کارنامه دیجیتال |
آلمان | · اجرای آموزش دوگانه (Dual System) با همزمانی آموزش عملی در کارخانه و تئوری در مدرسه · همکاری قوی دولت و صنعت و ایجاد استانداردهای مشترک آموزشی برای پاسخگویی به نیاز بازار کار |
سوئیس | · در سیستم آموزش و پرورش سوئیس پذیرش گسترده مدل Dual VET که تا ۷۰٪ دانشآموزان ثانویه را دربر میگیرد و مهارتهای عملی را توسعه میدهد · تحصیل در سوئیس مانند ایجاد پل ارتباطی بین مدرسه، شرکت و مراکز فنی برای تربیت نیروی کار با مهارت بالا است. |
مثالهای جالب دیگری از خلاقیت در آموزش اولیه وجود دارد. مثلا هلند که فرهنگ دوچرخهسواری قویای دارد، در مدارس ابتدایی آموزش رسمی دوچرخهسواری ایمن را در برنامه دارد. برخی مدارس استرالیا باغچههای کوچکی دارند که دانشآموزان در آن به کشت گیاهان میپردازند.
آموزش در کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه
تفاوتهای زیادی بین سیستم آموزشی کشورهای توسعه یافته (عمدتا کشورهای صنعتی و پردرآمد) و کشورهای در حال توسعه مشاهده میشود. در این بخش این تفاوتها را مقایسه میکنیم:
شاخصها | کشورهای توسعهیافته | کشورهای در حال توسعه |
نرخ ثبتنام در دبستان | – تقریبا ۹۹٪ یعنی اکثر کودکان در سن مدرسه ابتدایی ثبتنام میکنند. | – کمتر و با شکاف یعنی در برخی مناطق کمتر از ۸۰٪ کودکان به دبستان میروند. موارد ترک تحصیل اولیه دیده میشود. |
نرخ تکمیل دبیرستان | – بالا (اغلب ۸۵–۹۵٪) – اکثریت جوانان تا پایان متوسطه فارغالتحصیل میشوند. | – پایینتر (گاهی ۳۰–۵۰٪) – بسیاری از دانشآموزان به ویژه دختران یا اقلیتها مانند آفریقای زیرصحرا تا پایان دبیرستان نمیرسند. |
نرخ باسوادی بزرگسالان | – بسیار بالا (بالای ۹۵٪) – بیسوادی در نسلهای جوان نزدیک به صفر است. | – پایینتر از میانگین جهانی ۸۶٪ است – در کشورهای کمدرآمد نرخ باسوادی بزرگسالان به خصوص زنان به ۶۰٪ یا کمتر هم میرسد |
سرانه هزینه آموزشی (هر دانشآموز) | – بسیار بالا – کشورهای توسعهیافته هزاران دلار در سال برای هر دانشآموز و معلمان هزینه میکنند | – پایین – در کشورهای فقیر ممکن است سرانه سالانه به چند صد دلار هم نرسد. – حقوق ناچیز معلمان است. |
فناوری و زیرساخت دیجیتال | – گسترده – اکثر مدارس به برق و اینترنت متصلاند. استفاده از کامپیوتر، پروژکتور و حتی تبلت در کلاسها رایج است | – محدود – در مناطق شهرهای بزرگ ممکن است برخی مدارس مجهز باشند – در روستاهای کشورهای در حال توسعه، نبود برق یا اینترنت قابل اعتماد مشکلساز است. |
کیفیت معلمان و آموزش معلم | – بالا – معلمان غالبا تحصیلکرده (لیسانس یا بالاتر) و دارای گواهینامه حرفهای و آموزشدیده هستند. – برنامههای تربیت معلم جامعی وجود دارد و توسعه حرفهای مستمر فراهم است. | – متغیر اما عموما پایینتر – در برخی کشورها کمبود معلم باعث بهکارگیری افراد کمتجربه یا بدون آموزش کافی شده است. – آموزش ضمن خدمت معلمان نیز به دلیل کمبود بودجه یا برنامهریزی ضعیف، محدود است. |
محتوا و برنامه درسی | – بهروز و متنوع – برنامههای درسی مرتبا بازنگری میشوند؛ مهارتهای مدرن غالبا گنجانده شده است. – همچنین شاخههای تحصیلی متنوع (فنیوحرفهای، هنری، علمی) وجود دارد. | – سنتیتر و گاه قدیمی – در بعضی کشورها محتوای کتب درسی سالها بدون تغییر مانده است. – تمرکز بر حفظیات و امتحانات بیشتر است. البته کشورهای در حال توسعه پیشرفتهتر مثل چین در حال اصلاح و بهروز کردن برنامههای درسی خود هستند |
چالشها و فرصتهای سیستمهای آموزشی مدرن
سیستمهای آموزشی مدرن (در قرن ۲۱) با چالشها و فرصتهای متعددی روبرو هستند که برخی از آنها در تاریخ آموزش بیسابقه است. در این بخش به مهمترین مزای یا فرصتها و معایب یا چالشهای سیستمهای آموزشی و همچنین بهترین سیستم آموزشی میپردازیم:
مزایا و فرصتهای سیستم آموزشی موفق
یکی از بزرگترین فرصتهای آموزش مدرن و موفق، وجود اینترنت و منابع آنلاین فراوان است. اکنون یک دانشآموز میتواند فراتر از کتاب درسی، به ویدئوهای آموزشی، مقالات علمی و دورههای مجازی از بهترین دانشگاههای دنیا دسترسی داشته باشد. سایر مزایا و فرصتهای این سیستم آموزشی عبارتند از:
- امروز نسبت به گذشته علم آموزش (پداگوژی) پیشرفت زیادی کرده و ما میدانیم که چه روشهایی در یادگیری موثرترند. مثلا نقش بازخورد فوری، یادگیری فعال، spaced repetition (تکرار در فواصل زمانی) و … اثبات شده است.
- همانطور که بحث شد، فناوری به ما اجازه میدهد آموزش را متناسب با نیاز فرد و جامعه تنظیم کنیم. این فرصتی طلایی است تا از مدل سنتی “یک اندازه برای همه” فاصله بگیریم. مثلا آموزش تطبیقی با هوش مصنوعی میتواند به هر دانشآموز دقیقا آن کمک یا چالشی را بدهد که نیاز دارد.
- در دنیای مدرن، تحرک دانشجو و معلم بین کشورها بسیار آسانتر از قبل شده است. برنامههایی مانند اراسموس در اروپا یا تبادل دانشجو بینالمللی، باعث میشود تجربههای فرهنگی متنوعی وارد سیستم آموزشی شود. این تبادل جهانی دانش یک فرصت برای ارتقای کلی آموزش در همه جا است.
- سیستم آموزشی مدرن در کنار آموزش علمی، بیش از پیش بر مهارتهای غیر فنی (Soft Skills) مانند خلاقیت، همکاری، هوش هیجانی، حل تعارض و … تأکید میکند.
- اکنون خیلی از مدارس برنامههای ویژه برای تقویت مهارتهای ارتباطی یا کار تیمی دانشآموزان دارند که قبلاً کمتر رایج بود.
معایب و چالشهای آموزش مدرن
هر چند فناوری فرصت ایجاد کرده، اما نابرابری در دسترسی به آن یک چالش بزرگ است. حتی در کشورهای توسعهیافته، همه دانشآموزان به اینترنت پرسرعت یا ابزار دیجیتال در خانه دسترسی ندارند؛ چه رسد به کشورهای کمدرآمد.. مابقی معایب و چالش ها به شرح زیر هستند:
- اینترنت با همه فوایدش، حجم عظیمی از اطلاعات (گاه نادرست) را نیز در برابر دانشآموزان قرار داده است.
- مهارت سواد رسانهای و تفکر نقادانه برای تشخیص و صحت منابع ضروری است، اما در حال حاضر بسیاری از نظامهای آموزشی در آموزش این مهارتها کند عمل کردهاند.
- یکی از نگرانیهای سیستم آموزشی مدرن، کاهش دامنه توجه در نسل دیجیتال است. عادت به شبکههای اجتماعی و محتوای کوتاهمدت، تمرکز طولانی برای مطالعه عمیق را سختتر کرده است.
- علاوه بر آن، رقابتهای تحصیلی، فشار برای ورود به دانشگاههای برتر و همچنین انزوای ناشی از استفاده بیش از حد از فناوری، به مشکلات سلامت روان مانند اضطراب، افسردگی و فرسودگی در بین نوجوانان دامن زده است.
- آموزش یک سیستم بزرگ و گاها بوروکراتیک است. تغییر در آن (چه به لحاظ محتوایی چه روشی) با مقاومتهایی از سوی معلمان سنتی، والدین یا سیاستمداران مواجه میشود.
- سرعت تغییرات در مشاغل و مهارتهای مورد نیاز بسیار بالاست (مثلا ظهور هوش مصنوعی یا خودکار شدن کارها).
- سیستمهای آموزشی مدرن باید پیشبینیپذیر اما منعطف باشند تا دانشآموزان امروز را برای مشاغل و چالشهای فردا آماده کنند. این ویژگی سیستم آموزشی اتریش و کشورهای اروپای شمالی کاملا حس مشهود است.
مقایسه سیستمهای آموزشی سنتی و مدرن جهان
همانطور که در طول مقاله اشاره شد، طی دهههای اخیر تغییرات قابل توجهی در رویکردهای آموزشی رخ داده و بسیاری از نظامهای آموزشی از حالت سنتی به سمت مدرن حرکت کردهاند. در جدول زیر، برخی تفاوتهای کلیدی بین یک سیستم آموزشی سنتی (متداول در قرن بیستم) و یک سیستم آموزشی مدرن (پیشرو در قرن بیست و یکم) را مشاهده میکنید:
فاکتورهای مقایسه | سیستم آموزشی سنتی | سیستم آموزشی مدرن |
نقش معلم | انتقالدهنده دانش و مرجع اصلی اطلاعات معلم است. | معلم به عنوان راهنما و تسهیلگر آموزش در روند یادگیری است. |
نقش دانشآموز | حفظ مطالب و پیروی از دستورات معلم. همچنین دانش آموزان معمولا بهصورت انفرادی کار میکند. | یادگیرنده فعال و جستجوگر؛ با پرسشگری، تحقیق و همکاری با همکلاسیها یاد میگیرد. کار تیمی و پروژهای رایج است. |
روش تدریس | مبتنی بر سخنرانی، حفظیات و تکرار. تأکید بر انضباط سختگیرانه و پیروی از کتاب درسی خط به خط. | مبتنی بر فعالیت، پروژه، حل مسئله و تفکر انتقادی. استفاده از روشهای متنوع برای عمقبخشی به یادگیری. |
فناوری در کلاس | بسیار کم یا صفر استفاده از تخته سیاه، کتاب چاپی و جزوه کاغذی ابزارهای اصلی هستند. هرگونه دستگاه الکترونیکی اغلب ممنوع است. | کاملا یکپارچه استفاده ار ویدئو پروژکتور، تخته هوشمند، تبلت یا لپتاپ برای دانشآموزان، نرمافزارهای آموزشی و اینترنت جزو ابزارهای معمول کلاس هستند. |
محتوای آموزشی | ثابت و از پیشتعیینشده توسط مراجع مرکزی. تمرکز بر حقایق منسوخ و حفظی، فرمولها و دانش نظری کلاسیک. | پویا و در حال بهروزرسانی علاوه بر دانش پایه، مهارتهای نرم، سواد رسانهای، فرهنگ جهانی و مهارتهای شغلی هم در برنامه گنجانده شده است. |
ارزشیابی | عمدتا از طریق امتحانات استاندارد کتبی با سؤالات حافظهای. نمره عددی شاخص اصلی موفقیت است. رقابت فردی برای کسب نمره بالا تشویق میشود. | تنوع روشهای ارزشیابی (پورتفولیو، پروژه، ارائه، آزمونهای کتابباز، ارزشیابی توصیفی). تأکید بر بازخورد کیفی بهجای صرفانمره عددی. |
انضباط و مدیریت کلاس | ساختار بسیار رسمی و سختگیرانه. سکوت کلاس نشانه کلاس خوب است. | فضای نسبتا دوستانه و مشارکتی. نظم وجود دارد اما همراه با انعطاف و گفتوگو. |
آمادگی برای زندگی | تمرکز بر آمادگی برای امتحانات و ورود به مقاطع بالاتر. ارتباط عملی با زندگی روزمره یا شغل آینده ضعیف است. | تأکید بر آمادهسازی برای زندگی واقعی و آینده شغلی. مهارتهای عملی (مالی، ارتباطی، حل مسئله واقعی) آموزش داده میشود. |
راهنمای انتخاب سیستم آموزشی مناسب بر اساس نیازهای متقاضیان مهاجرت
اگر شما یک متقاضی مهاجرت تحصیلی هستید، احتمالا این سوال برایتان پیش آمده که کدام کشور یا سیستم آموزشی برای من مناسبتر است؟ در این بخش، راهنمایی برای انتخاب سیستم آموزشی یا کشور مناسب بر اساس نیازها و اولویتهای مختلف را توضیح میدهیم:
هدف تحصیلی خود را مشخص کنید
اولین گام این است که بدانید دنبال چه نوع آموزشی هستید. آیا قصد ادامه تحصیل در دانشگاه را دارید یا دنبال دورههای فنیوحرفهای یا مدارس خاص هستید؟ برای مثال، اگر هدف شما تحصیل در دانشگاههای تراز اول و انجام پژوهشهای پیشرفته است، شاید کشورهای آمریکا، انگلستان، تحصیل در کانادا یا استرالیا انتخابهای بهتری باشند. اگر به دنبال دورههای فنی و مهارتی کوتاهمدت هستید، شاید کشوری مانند آلمان (با نظام کارآموزی قوی) مناسبتر باشند.
رشته تحصیلی و زمینه مورد علاقه
تحصیل در بهترین سیستم آموزشی بهترین کشور به رشته شما هم دارد. برخی کشورها در حوزههای مشخصی سرآمد هستند. به عنوان مثال، برای رشتههایی مثل فناوری اطلاعات و کامپیوتر، کشورهای آمریکا مهد نوآوری هستند. برای رشتههای هنری و طراحی ممکن است دانشگاههای ایتالیا یا فرانسه مطرحتر باشند.
زبان آموزشی را مدنظر بگیرید.
نقش زبان را نباید نادیده گرفت. اگر سطح زبان انگلیسی شما خوب است، کشورهای انگلیسیزبان مانند آمریکا، کانادا، انگلستان، استرالیا گزینههای مناسبی هستند. اما اگر مثلا به زبان فرانسه علاقه دارید، فرانسه یا کانادا (ایالت کبک) میتوانند مطرح شوند. برای زبان آلمانی، آلمان یا تحصیل در اتریش و برای اسپانیایی، تحصیل در اسپانیا و کشورهای آمریکای لاتین انتخابهای مناسبی هستند.
هزینههای تحصیل و زندگی را محاسبه کنید.
بودجه شما نقش تعیینکنندهای در انتخاب مقصد دارد. برخی سیستمهای آموزشی تحصیل رایگان در خارج را دارند با بسیار کمهزینه هستند. مثلا تحصیل در دانشگاههای دولتی آلمان به زبان آلمانی رایگان است. از سوی دیگر، تحصیل در کشورهای آمریکا و استرالیا عموما پرهزینه است. علاوه بر شهریه، هزینه زندگی را نیز در نظر بگیرید؛ ممکن است دانشگاهی بدون شهریه در شهری واقع باشد که هزینه زندگی در آن بالا است.
به کیفیت زندگی و فرهنگ هم توجه کنید.
سیستم آموزشی هر کشور در بستر فرهنگی آن قرار دارد. بعضی دانشجویان ممکن است کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی کشور مقصد برایشان مهم باشد. به عنوان مثال، کشورهای اسکاندیناوی (سوئد، نروژ، فنلاند، دانمارک) به داشتن کیفیت زندگی بسیار بالا، امنیت، خدمات عمومی عالی و شاد بودن جامعه شهرت دارند.
فرصتهای پس از تحصیل (اقامت و کار)
بسیاری از متقاضیان مهاجرت تحصیلی قصد دارند بعد از فارغالتحصیلی مدتی در آن کشور بمانند و کار کنند یا حتی اقامت بلندمدت بگیرند. مثلا کانادا و استرالیا مسیرهای نسبتا هموارتری برای اخذ اقامت پس از تحصیل دارند. در سیستم آموزشی آلمان نیز فارغالتحصیلان خارجی فرصت دارند تا ۱۸ ماه بعد از تحصیل دنبال کار بگردند.
در یک کلام، بهترین سیستم آموزشی لزوما به معنای مناسبترین گزینه برای همه نیست. هر فرد باید بر اساس اهداف، علایق و شرایط خود بهترین انتخاب را داشته باشد.
خدمات موسسه مهاجرتی هما
مسیر مهاجرت به خصوص تحصیلی پر از جزئیات اداری، شرایط دانشگاهها، نیازمندیهای ویزای تحصیلی و دهها سؤال ریز و درشت است که ممکن است هر متقاضی را سردرگم کند. کارشناسان ما در هلدینگ هما با مشاوره تخصصی رایگان و برنامهریزی دقیق، ظرفیتها و نیازهای تحصیلی شما را شناسایی میکنند. همچنین در نگارش مدارک اپلای و SOP همراهیتان مینمایند، در یافتن بورسیه و فاند یاری میدهند و در آخر هم پرونده ویزا را بر اساس آخرین قوانین آماده میکنند. با استفاده از خدمات ما در موسسه مهاجرتی هما، شما زمان و انرژی ارزشمندتان را صرف امور مهمتری مانند آمادگی تحصیلی و زبان خواهید کرد و کارهای پیچیده اداری را به ما میسپارید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و برای یک جلسه مشاوره با همکاران ما در موسسه مهاجرتی هما تماس بگیرید. کافیست از طریق وبسایت ما فرم درخواست مشاوره را پر کنید.
سخن پایانی
در این مقاله، به بررسی جامع نظامهای آموزشی برتر جهان پرداختیم و فهمیدیم که ارزیابی آنها چندبعدی است . به طور کلی کشورهایی نظیر فنلاند، آمریکا، بریتانیا، سنگاپور و کانادا، هر یک به دلیلی در صدر قرار دارند. ویژگیهای مشترک این سیستمهای پیشرو، تأکید بر برابری، توانمندسازی معلمان و بهکارگیری روشهای نوین تدریس، استو دزر نهایت هم به یاد داشته باشید که مهاجرت تحصیلی نیازمند برنامهریزی دقیقی می باشد که اولین قدم آن کمک گرفتن و مشورت با یک وکیل مهاجرتی و مشاور در حوزه مهاجرت تحصیلی است.
سوالات متداول درباره بهترین سیستم آموزشی
- کدام کشور واقعا بهترین سیستم آموزشی دنیا را دارد؟
هیچ پاسخ مطلقی برای این سوال وجود ندارد، چون معیارهای مختلفی برای سنجش وجود دارد.به طور کلی کشورهای آسیایی مانند آمریکا، آلمان، بریتانیا، اروپای شمال، سنگاپور، ژاپن و کرهجنوبی در سالهای اخیر صدرنشین بودهاند.
- چگونه میتوان فهمیدکدام کشور برای رشته تحصیلی من مناسبتر است؟
شما باید چند فاکتور مانند رتبه و کیفیت برنامههای دانشگاه، رشته مدنظر، امکانات پژوهشی یا صنعتی مرتبط با آن رشته و بازار کار چند کشور را بررسی کنید.
- برای پذیرش گرفتن از دانشگاههای برتر چه شرایطی نیاز است؟
دانشگاههای برتر رقابتی هستند و معیارهای متعددی مثل سوابق تحصیلی قوی، معدل بالا، مدرک زبان معتبر با نمره خوب، انگیزهنامه (SOP) قوی را را بررسی میکنند.